Turkije herdenkt: 'het was als een strijd voor onafhankelijkheid'
Met samenkomsten op de plekken waar vorig jaar de doden vielen, herdenkt Turkije vandaag de coup-poging precies een jaar geleden. Op 15 juli 2016 probeerde een deel van de Turkse strijdkrachten een staatsgreep te plegen. Daarbij vielen zeker 240 doden.
Er is een plechtigheid op de brug over de Bosporus in Istanbul, waar een monument wordt onthuld en president Erdogan spreekt komende nacht het parlement in Ankara toe. Dat doet hij op het tijdstip dat het gebouw tijdens de coup-nacht werd gebombardeerd.
Veel Turken zullen vandaag ook binnenblijven. De oppositie was fel tegen de coup, maar er is kritiek op de zuiveringen die erop volgden. Inmiddels zijn meer dan 150.000 mensen ontslagen of opgepakt. Gisteravond werd een nieuwe lijst met 7000 namen gepubliceerd van mensen die per decreet hun baan zullen verliezen.
Maar dat is vandaag allemaal buiten beeld. Nu draait het weer even om de verering van de helden van 15 juli: de mensen die vorig jaar de straat op gingen en erin slaagden de coup-soldaten te overrompelen. Hun verhalen worden opnieuw verteld, herinneringen aan die nacht komen opnieuw boven. De doden worden herdacht.
Eén zo'n held van de coup is zonder twijfel Metin Dogan. Hij is inmiddels beroemd in Turkije. Toen hij in de avond van 15 juli vorig jaar hoorde van militairen die probeerden een staatsgreep te plegen, stopte hij een voorbijganger op een motor. Hij sprong achterop en liet zich naar vliegveld Atatürk rijden. Daar stopte hij een tank door voor de rupsbanden op straat te gaan liggen.
"Ze schoten in de lucht", vertelt Metin, op de plek waar het vorig jaar allemaal gebeurde. "Op dat moment begon ik hard in hun richting te rennen. Ik schreeuwde: ik ben een soldaat van Turkije, wiens soldaat ben jij?"
Ons bestaansrecht, letterlijk onze overleving stond op het spel.
Hij steekt zijn armen in de lucht. "Toen ik voor ze stond, probeerde ik ze eerst zo te stoppen." Maar het hielp niet, twee tanks begonnen te rijden richting de toegestroomde menigte. "Op dat moment ben ik op de grond gaan liggen, onder de rechter rupsband."
Metin wijst op het asfalt voor de ingang van het vliegveld. "Hier op deze plek lag ik, de tank kwam vlak naast mij tot stilstand."
A-Haber
Ook in de studio's van A-Haber zijn ze al weken met niets anders bezig dan de coup-nacht. De nieuwszender is een van de grootste van Turkije, en volledig op de hand van president Erdogan en zijn AK-partij.
"Ik ben een aantal weken geleden begonnen met uitzenden over 15 juli", vertelt talkshow-presentatrice Zeynep Bayramoglu. "Want voor ons is 15 juli een dag die nooit vergeten mag worden." Voor Bayramoglu en haar kijkers is die nacht van 15 op 16 juli vorig jaar van grote betekenis. "Als een strijd voor onafhankelijkheid", zegt ze. "En voor onze toekomst."
Net als president Erdogan beschrijft Bayramoglu de coup-nacht als een beslissend moment in de Turkse geschiedenis. "Ons bestaansrecht, letterlijk onze overleving stond op het spel."
Bayramoglu is ook kritisch, over de houding van Europa na de coup. "Ze zagen 15 juli niet als een couppoging, en dat had ons eigenlijk niet moeten verrassen", zegt ze. "Dit hebben we ook gezien in Egypte. De gekozen regering (van president Morsi van de Moslimbroederschap, red.) werd omver geworpen, en het Westen bleef stil."
"Het heeft ons allemaal veel geleerd over de manier waarop Europa naar anderen kijkt", zegt Bayramoglu. "Zoals we gezien hebben met de crisis in Syrië en de vluchtelingen. Wie niet hun ras en hun religie heeft, wie niet leeft zoals zij zelf gewend zijn, daar zou naar gekeken moeten worden. Misschien heeft het te maken met islamofobie."
De wereld heeft een sterk Turkije nodig. Zodat vrede en gerechtigheid kan komen naar de wereld.
Metin Dogan geeft inmiddels lezingen in het hele land over de kunst van snel beslissingen nemen. Hij komt vooral veel op scholen, en vertelt dan ook over de boodschap van de mislukte coup voor Turkije. "Die nacht toont aan dat niemand meer kan opstaan tegen onze nationale wil. Wij kiezen de leider die wij willen, niemand kan zich daarmee bemoeien."
Volgens Metin was die nacht van 15 juli een boodschap aan de wereld dat Turkije steeds sterker wordt. "En daar hebben niet alleen Turken wat aan", vindt hij. "De coup-nacht staat symbool voor grote veranderingen. De wereld heeft een sterk Turkije nodig. Zodat vrede en gerechtigheid kan komen naar de wereld."
