Wat zijn meteorieten eigenlijk en hoe gevaarlijk zijn ze?

De kans dat je weleens een meteoriet naar beneden hebt zien vallen, is klein. Heel klein. In de afgelopen tweehonderd jaar zijn er slechts zes meteorieten gevonden in Nederland. In januari van dit jaar was het weer raak, want de steen die toen door het dak van een schuurtje in een dorpje ten noordoosten van Amsterdam schoot, blijkt een meteoriet te zijn.

Toch zou je er in theorie vaker eentje tegen kunnen komen. Naar schatting valt er gemiddeld eens in de drie à vier jaar een meteoriet in Nederland naar beneden. Dus mocht je op zoek willen: waar moet je dan op letten?

Een meteoriet is een soort puin uit de ruimte en ooit onderdeel van een meteoroïde. Dat is een stuk steen of ijs dat door de ruimte zweeft, soms zelfs een stofdeeltje. Het kan van een komeet zijn afgebroken of gewoon een overblijfsel zijn van het ontstaan van het zonnestelsel.

Tussen Mars en Jupiter

"De afkomst van een meteoriet kan verschillend zijn", vertelt Leo Kriegsman, geoloog bij Naturalis. Hij was er in Broek in Waterland als een van de eersten bij. "De meeste meteorieten komen uit de buurt van Mars en Jupiter. Maar je hebt ook meteorieten die van de maan afkomstig zijn. Waar een meteoriet vandaan komt, wordt na afloop onderzocht aan de hand van de samenstelling." Ook deze komt uit het gebied tussen Mars en Jupiter.

Niet elke meteoriet bereikt de aarde. Een meteoriet komt met tien tot zeventig kilometer per seconde de dampkring binnen. Vervolgens wordt het materiaal sterk afgeremd en zeer heet. Bij het ingaan van de dampkring, mag de meteoroïde niet sneller gaan dan 27 kilometer per seconde, anders verbrandt hij.

Maar dat is dus zeldzaam. Dagelijks bereikt drie miljoen kilogram meteoriet de atmosfeer, maar de meeste meteorieten verbranden in de dampkring of komen als stof en zandkorrels naar beneden.

Gemiddeld komt er elke dag wel ergens op aarde een meteoriet neer, maar in verreweg de meeste gevallen komen die ruimtestenen terecht in de oceaan, of in een onbewoond gebied zoals een woestijn, een steppe, een jungle of een ijsvlakte.

Zoektocht

Er worden veel vaker meteoren of vuurbollen waargenomen. Aan de hand daarvan kan bepaald worden waar zo'n meteoriet ongeveer terecht komt. Een aantal jaren geleden waren er ook aanwijzingen dat in het Gelderse Hoenderloo en het Friese Oudemirdum meteorieten gevallen zouden zijn.

"Met een crew ga je daar dan heen, in de hoop dat je iets vindt. Helaas hebben beide zoektochten destijds niets opgeleverd", vertelt Kriegsman.

Gevaarlijk zijn meteorieten volgens Kriegsman absoluut niet. "De kans dat je er eentje op je hoofd krijgt, is echt veel kleiner dan dat je de bankgiroloterij wint. En het voordeel is dat Nederland steeds meer is volgebouwd. In 1990 is er eentje door het dak gegaan, nu weer. Het lijkt dat dat de manier is om zo'n steen te vinden."

Naturalis heeft de steen die in januari is gevonden tijdelijk in bruikleen. "Zo kunnen we onderzoek doen naar ons zonnestelsel. De meeste meteorieten kunnen ons namelijk iets nieuws vertellen over ons zonnestelsel."

De zesde meteoriet die Nederland nu officieel kent, is zo'n halve kilo. Maar er zijn ook grotere exemplaren bekend. In Namibië ligt een ijzeren meteoriet van 20.000 kilo. Dat is veruit de grootste en zwaarste meteoriet die ooit op aarde is neergevallen.