Schone lucht, bewegen, slapen: leefregels die al eeuwen oud zijn

Honderden websites, video's en boeken zijn er gepubliceerd over hoe je het best gezond kunt leven. Maar de wens om gezond oud te worden is niet alleen van vandaag, ook eeuwen geleden waren mensen er al mee bezig.

Hoewel er vroeger op medisch vlak volledig anders werd gedacht, zijn er duidelijk overeenkomsten met nu te zien, zegt medisch historicus Rina Knoeff. Ze werkte mee aan de tentoonstelling Gelukkig Gezond over gezond ouder worden door de eeuwen heen, die vanaf morgen te zien is bij het universiteitsmuseum in Groningen.

"Eeuwen geleden werden er ook al leefregels voorgeschreven", zegt Knoeff in het NPO Radio 1 programma Nieuws en Co. "Bijvoorbeeld schone lucht, eten en drinken, bewegen, slapen en emotionele balans; eigenlijk niet wezenlijke andere factoren dan wat we nu van belang vinden."

Rozenblaadjes

Het advies was toen, net als nu, om zes tot zeven uur per nacht te slapen. "Dat probeerde men te bereiken door goede lakens op bed te leggen. Er werd gelet op de geur, door rozenblaadjes in bed te leggen. Factoren die helpen om lekker te kunnen slapen. Maar ook een kopje warme melk en muziek werden aangeraden, een advies dat je nu nog veel hoort."

Wel werd er anders gedacht over middagdutjes en het houden van de zogenoemde 'powernap', die nu zo populair is. "Vroeger zeiden ze: moet je niet doen, daar word je lui van."

Medische factoren telden eigenlijk niet mee in de adviezen, want in het lichaam kijken kon nauwelijks, zegt Knoeff. Wel hadden ze al een vorm van placebo-medicatie. "We hebben een voorbeeld gezien van een dokter die met een pincet allerlei gedachten van mensen uit het hoofd kon trekken. Waardoor de patiënt zich daarna behoorlijk veel beter voelde."

Dat er ook heel anders over gezond leven en eten gedacht werd, blijkt uit een recept uit de zestiende eeuw van een soort pizza voor de paus. "Dat was een vette, zoete koek met veel specerijen. Eigenlijk zouden we nu zeggen: heel ongezond. Maar toen werd het gezien als heel gezond. Het paste heel goed bij het oude, en wat koude lichaam van de paus."

De paus moest 'opgewarmd' worden door de koek en de specerijen, was de gedachte. "En heel veel suiker zat erin, omdat oudere mannen vaak last van hun maag hadden. Ook zat er vlierbesbloesem in, goed voor de luchtwegen. De pauselijke pizza was vroeger heel gezond, maar nu denk je: die kan je maar beter niet eten."