'Als legaal kijken makkelijk genoeg is, stop je piraterij'

Filmstudio's, platenlabels, televisiezenders en stichting BREIN opgelet: als je de gemiddelde internetter zover wil krijgen om je film, serie of nummer legaal te kijken, werkt verleiden het beste. Dat zegt onderzoeker Bastiaan Leeuw, die vandaag promoveert op digitale piraterij.

Iedereen kent hem nog van de dvd's: het 'piraterij is een misdrijf'-filmpje dat standaard begon te spelen als je (een legaal gekochte) dvd wilde kijken. Dat soort voorlichtingscampagnes hebben niet zoveel zin volgens Leeuw.

"Digitale normen, zoals 'het is wel prima om te downloaden', zijn vrij hardnekkig en lastig van buitenaf aan te passen", zegt Leeuw. Internetters passen hun gedrag niet aan en reageren zelfs een beetje recalcitrant. Van 'piraterij is een misdrijf' zijn parodieën gemaakt en het filmpje werd door internetpiraten zelfs voor illegale kopietjes gezet, als een soort keurmerk.

Pakkans

Ook het straffen van illegaal downloaden heeft meestal niet het gewenste effect. "Mensen zijn daar wel gevoelig voor, maar dan moet de pakkans wel hoog genoeg zijn", stelt Leeuw. "Als die laag blijft, is het heel moeilijk om mensen af te schrikken."

De pakkans van downloaders in Nederland is laag, praktisch nul, zeker in vergelijking met onze oosterburen. Hier worden vooral de verspreiders van illegale downloads aangepakt. In Duitsland krijgen ook de kijkers een advocaat aan hun broek:

Gespecialiseerde kantoren versturen namens auteursrechtenhouders claims naar duizenden downloaders tegelijk. Ook Nederlanders die in Duitsland even een filmpje binnenhalen lopen zo tegen een dure rekening aan.

Toch is volgens Leeuw harder straffen geen effectieve maatregel. Downloaders en verspreiders kunnen hun downloadverkeer afschermen, door bijvoorbeeld via een VPN te internetten. Ook het blokkeren van illegale websites zoals The Piratebay, heeft volgens Leeuw weinig zin: "Mensen weten dat meestal te omzeilen."

'Maak streamen makkelijker en goedkoper'

"De meeste heil zit denk ik in de verleidende instrumenten", zegt Leeuw. Als het legaal kijken maar makkelijk genoeg is, wordt het vanzelf een aantrekkelijk alternatief voor piraterij. "Ze kunnen muziek bijvoorbeeld sneller aanbieden via Spotify of andere content goedkoper aanbieden. Daar is de grootste winst te behalen."

Volgens Leeuw werpt die strategie in Europa en Amerika inmiddels zijn vruchten af, maar in Azië en Zuid-Amerika voorlopig nog niet. "Daar is soms wel zestig procent van alle content illegaal verzameld."