Zonneboilers, warmtepompen en geothermie in proeftuin Ameland

• Rob Koster

  Economieverslaggever

Ameland wordt een energieproeftuin. Het waddeneiland wil voorop gaan lopen in de energietransitie in Nederland. Vanmiddag wordt hiervoor een convenant getekend door de gemeente Ameland, netbeheerder Liander, energiebedrijf Eneco, TNO, Gasterra, de NAM en Phillips.

Vanaf vanavond gaat de gemeente Ameland de discussie aan met de bevolking over de vraag hoe het eiland zo snel mogelijk zelfstandig kan worden op energiegebied. "Wij zitten hier in een heel mooi natuurlijk gebied en we kunnen zelfvoorzienend zijn op energiegebied, dus waarom zou je het niet doen", zegt burgemeester Albert de Hoop (D66) van Ameland.

Boilers

Ameland had al het eerste grote zonnepark in Nederland en elektrische bussen, en installeert op grote schaal zonneboilers, warmtepompen en zonnepanelen bij burgers en bedrijven. De ambities worden nu verder opgeschroefd. Ameland wil vooroplopen bij de energietransitie en vraagt hiervoor een experimenteerstatus aan bij het ministerie van Infrastructuur en Milieu.

Nadat het eiland zelfstandig was geworden op het gebied van elektriciteit wil het nu ook zelfstandig worden als het gaat om de warmtevoorziening, vertelt de burgemeester: "Dan denken we aan warmtepompsystemen, aan opslag van elektriciteit in waterstof, aan zonnestroomopwekking, geothermie, alles wat mogelijk is."

Schone elektriciteit

Binnen dertig jaar moet Nederland net als de rest van de wereld bijna helemaal af van het gebruik van fossiele brandstoffen en dat betekent een enorme toename van het gebruik van elektriciteit. Huishoudens gebruiken nu nog ruim dertig procent van de energie in de vorm van aardgas om hun huis te verwarmen. Ook de industrie draait voor een groot deel op gas.

Schone energie betekent vaak schone elektriciteit. Het elektriciteitsnetwerk in Nederland kan zonder ingrijpende wijzigingen de verwachte toename van het elektriciteitsgebruik niet aan.

Netbeheerders zoals Liander zijn daarom op tal van manieren aan het experimenteren om te kijken hoe de groei in goede banen geleid kan worden. Dat moet als het even kan zonder al te veel nieuwe grote investeringen in het elektriciteitsnetwerk (en dus zonder een forse verhoging van de energierekening). Dat kan onder meer door vraag en aanbod beter en sneller op elkaar af te stemmen en de ontwikkeling van grote batterijen voor tijdelijke opslag.

Ameland wordt voor Liander een testlaboratorium voor de rest van Nederland. "We hebben al veel experimenten gedaan maar nu gaan we het op Ameland als netbeheerder voor het eerst op grote schaal in de praktijk brengen en kijken wat ons werk over vijftien jaar in de rest van Nederland inhoudt", zegt Harold Veldkamp van netbeheerder Liander.

Niet alleen burgers en bedrijven op Ameland gaan grotendeels over op elektriciteit, ook de NAM wil de aandrijving van het boorplatform voor de kust van Ameland gaan elektrificeren. Nu gebeurt dat nog met gasgeneratoren. Het energieverbruik van het boorplatform is even groot als het verbruik van Ameland.

Windmolens of zonnepanelen?

Het lijkt in het kader van de energietransitie logischer om het platform te ontmantelen, maar zolang de meeste huizen nog met aardgas verwarmd worden en de meeste auto's op benzine of diesel rijden, moet deze brandstof ergens vandaan komen. Voor Liander staat het boorplatform symbool voor de integratie van grootverbruikers in de industrie die elders in Nederland ook zullen overstappen op (schone) elektriciteit.

Amelanders krijgen dezelfde keuzes voorgelegd als de rest van Nederland de komende jaren. Moeten er windmolens bij of zonnepanelen? Gaat er een twee kilometer lange buis de grond in om huizen en bedrijven te verwarmen met geothermie? Hoeveel willen bewoners zelf investeren in energiebesparende apparaten als warmtepompen en zonneboilers? Wat levert verdere isolatie nog op en is dat de moeite waard? Hoe en waar moet elektriciteit opgeslagen worden?

Ameland mag vooroplopen met bijvoorbeeld natuurvriendelijke buitenverlichting met speciale led-lampen en tal van andere maatregelen, de veerboot vaart op diesel en brengt auto's aan land die op benzine of diesel rijden. Bij een langere vakantie is het kostbare bootkaartje voor de auto niet veel duurder dan het parkeergeld in Holwerd, dus er valt ook nog genoeg te winnen.

Ameland wil duurzaam zijn maar niet alle toeristen wegjagen door auto's te verbieden. Burgemeester De Hoop wil elektrisch en openbaar vervoer stimuleren en creatieve oplossingen bedenken om bagage van gasten op een andere manier op het eiland te krijgen dan met eigen auto's van toeristen.