Kosovo: wachten, wachten en... wachten (op een visum voor de EU)
In Kosovo zijn zondag verkiezingen. Maar in plaats van het volgen van de campagnes, zijn veel Kosovaren vooral druk met wat anders: in de rij staan voor de ambassades van de verschillende EU-landen. Want vanwege de torenhoge werkloosheid zien weinig mensen nog toekomst in hun eigen land. "Iedereen probeert weg te komen".
Aldi Jashari staat voor de Zwitserse ambassade in de Kosovaarse hoofdstad Pristina. In zijn handen heeft hij een mapje vol met documenten en zijn paspoort. Hij wil naar Zwitserland om vrienden op te zoeken, zegt hij. Gewoon een weekje vakantie. Maar in Kosovo is dat niet zo gewoon, even een buitenlands tripje maken.
Drie maanden wachtte hij op een afspraak voor een visumaanvraag. Nu moet hij nog weken, misschien wel maanden, wachten op het antwoord. "Dat eindeloze wachten is vernederend", zegt Jashari. "En dan kun je alsnog worden afgewezen."
De straat voor de ambassade staat elke dag vol met wachtende mensen. Op drukke dagen zijn het er een paar honderd, dan staat de rij tot het einde van de straat. Auto's kunnen er dan nauwelijks nog langs. Beveiligers van de ambassade proberen het verkeer er toch doorheen te loodsen.
De Zwitserse ambassade geeft ook visa uit voor andere Schengenlanden zoals Nederland, België en Frankrijk. Ook bij de Duitse ambassade, een stuk verderop, staat het vol met mensen. Een jongeman brengt zijn dagen hier al bijna een jaar door, in de rij voor het betonnen ambassadegebouw. Hij werkte eerder al eens drie jaar in Duitsland, maar zijn visum verliep. Nu krijgt hij steeds 'nee' te horen. "Ik werk in de bouw, in Kosovo zijn geen banen, in Duitsland is wel werk," zegt hij. Als hij weer wordt afgewezen, zegt hij, gaat hij het bij een andere ambassade proberen.
Zonder werk
Kosovo is een van de landen met hoge werkloosheidscijfers in Europa. Ruim dertig procent zit zonder werk thuis. Onder jongeren zijn de cijfers nog dramatischer. Zestig procent kan geen baan vinden. Er zijn al grote Kosovaarse gemeenschappen in verschillende EU-landen, de grootste zit in Zwitserland.
Kosovo staat al jaren op de lijst om het volgende land te worden waaraan 'visumliberalisatie' wordt toegewezen. Inwoners uit andere Balkanlanden kunnen al zonder visum naar de Schengenlanden reizen, ze mogen er dan negentig dagen blijven.
De Kosovaren voelen zich achtergesteld. "Het is niet eerlijk", vertelt Jashari. "Wij voelen ons opgesloten en buitengesloten." Toch snapt hij wel dat West-Europa strenger is geworden. "De realiteit is: iedereen wil hier weg. Dus ja, natuurlijk zien wij in Europa kans op een beter leven."
Leegloop
In het voorjaar van 2015 werd Europa plotseling opgeschrikt door een massale uitstroom van Kosovaren. Ze staken illegaal de grens over naar Hongarije en probeerden daar verder te reizen naar Duitsland, Zweden of Nederland. Het aantal valse asielaanvragen steeg aanzienlijk. Veel Kosovaren werden teruggestuurd, maar velen verdwenen ook in de illegaliteit. Sindsdien zijn de EU- en Schengenlanden strenger geworden in het toelaten van Kosovaren.
Het besluit om Kosovo visum-liberalisatie te geven, is al meerdere malen uitgesteld. De onzekere status van het land, dat zich in 2008 eenzijdig onafhankelijk maakte van Servië, helpt niet. Kosovo wordt door de VN-veiligheidsraad niet als land erkend, maar 114 landen doen dat wel.
We moeten wachten, zo is het nu eenmaal. Wachten, wachten. wachten.
Een omstreden wijziging van de grens tussen Kosovo en Montenegro gooit nu roet in het eten. Het leidde tot een flinke politieke crisis in Kosovo. De Europese Unie wil dat Kosovo de grenswijziging toch doorvoert, ook al raakt het daardoor een stuk land kwijt. Het is een harde voorwaarde voor visum-vrij reizen.
Milazim Kreyeziu wacht al maanden op een afspraak bij de Zwitserse ambassade. Hij wil in oktober op bezoek bij zijn dochter in Zwitserland. Ze zal dan bevallen van haar derde kind, en Kreyeziu wil daarbij aanwezig zijn. Maar ook hij kan niet zomaar op het vliegtuig stappen. Hij is er dus op tijd bij, en hoopt dat de Zwitsers hem zullen toelaten. "We moeten wachten, zo is het nu eenmaal. Wachten, wachten. wachten."
