'Rohani favoriet bij verkiezingen Iran, maar onderschat Raisi niet'
Het was een verhitte campagnestrijd de laatste week in Iran, maar alle peilingen wijzen nu op winst voor president Rohani. Vandaag mogen inwoners van Iran stemmen voor een nieuwe president. "Ik verwacht een vrij hoge opkomst", vertelt correspondent Thomas Erdbrink in het NOS Radio 1 Journaal.
"De laatste avonden kon je bijna niet meer door de grote steden rijden door allemaal toeterende mensen met vlaggen en posters. Dan weet je dat de intensieve campagne effect heeft gehad."
Maar toch is de winst van Rohani nog niet zeker. Zijn tegenstrever, de conservatieve geestelijke Ebrahim Raisi, heeft ook een vaste achterban. "Zij stemmen op hem omdat ze zeer ideologisch zijn, of belangen hebben bij zijn systeem. Ook hoorde ik net iemand zeggen dat hij op Raisi gaat stemmen om een religieuze reden, omdat hij een afstammeling van de profeet zou zijn."
Iran is ook een land waar wel eens een verrassing plaats kan vinden, dus dat zullen we vandaag wel zien.
Raisi is kandidaat van het behoudende platteland en de arbeiders; Rohani richt zich juist op de middenklasse. "Iran is ook een land waar wel eens een verrassing plaats kan vinden, dus dat zullen we vandaag wel zien", zegt Erdbrink.
Niet onderschatten
Ook politicoloog van Iraanse afkomst Peyman Jafari zegt dat Raisi niet moet worden onderschat. "Er zijn veel mensen in Iran die boos zijn over de armoede, de ongelijkheid en werkloosheid. Daar speelt Raisi op in. Hij belooft economische verbeteringen, maar dat zijn beloftes die hij niet waar kan maken." Daarom zal een deel van de Iraniërs er niet intrappen, zegt Jafari. "Al met al zal de kans dat Rohani wint erg groot zijn."
Daarbuiten is Raisi's naam niet helemaal zuiver. Hij was betrokken bij de executie van duizenden politieke gevangenen in 1988. Vooral linkse gevangenen - de schattingen lopen uiteen van 3000 tot 4000 - werden toen omgebracht in opdracht van de staat.
Tijdens een martelsessie stond ik opeens oog in oog met Raisi.
Iran-deskundige Keyvan Shahbazi was een van die politieke gevangenen in de jaren 80, maar hij kon vluchten. Sinds 1983 woont hij in Nederland. In Met Het Oog Op Morgen vertelde hij gisteren over de keer dat hij oog in oog stond met Raisi.
"Ik was 17 jaar oud, op weg naar mijn eindexamen, het was 1981. Ik werd gearresteerd door een klasgenoot, een paramilitair van de revolutionaire garde. Na de coup werd iedereen die anders was meegenomen voor verhoor." Na die arrestatie werd hij gemarteld. "En tijdens een martelsessie ontmoette ik Raisi. Hij doet zich nu veel liever voor dan hij is."
Goeieriken of slechteriken
Shahbazi is niet te spreken over de verkiezingen. "Het beeld dat in Nederland wordt geschetst over de Iraanse verkiezingen laat mij denken aan mijn kinderen. Zij vragen mij wel eens: 'zijn dat goeieriken of slechteriken?' Maar in de Iraanse situatie zijn die niet aan te wijzen. Daar heb je de keuze tussen slecht en slechter."
Wie zijn de kandidaten?
Hassan Rohani
De gematigd pragmaticus is op dit moment president sinds 2013. Hervormers die de Groene Revolutie van 2009 steunden, steunen ook deze kandidaat. Bij campagnebijeenkomsten zijn mensen te zien met groene armbandjes, die verwijzen naar de opstand die acht jaar geleden uitbrak na de presidentsverkiezingen.
In 2015 bereikte Rohani een akkoord met het Westen over de beperking van het Iraanse nucleaire programma. In ruil werden de economische sancties tegen het land opgeheven. Veel Iraniërs waren opgetogen na het bereiken van de deal.
Ebrahim Raisi
En dan is er nog de conservatieve hardliner Ebrahim Raisi. Net als Rohani is hij zowel jurist als geestelijke. Hij heeft een lange juridische carrière en is nu hoogleraar rechten.
Een smet op zijn blazoen is de eerdergenoemde betrokkenheid bij de executie van duizenden politieke gevangenen in 1988. Vooral linkse gevangenen - de schattingen lopen uiteen van 3000 tot 4000 - werden omgebracht in opdracht van de staat. Desondanks staat Raisi tweede in de peilingen, achter Rohani.
Tweede ronde?
Er is een kans dat er een tweede ronde komt in de verkiezingen. Dat gebeurt als geen van de kandidaten meer dan 50 procent van de stemmen haalt. In 2013 had Rohani geen tweede ronde nodig, hij kreeg toen 50,71 procent.
