'Mijn moeder dronk toen ze zwanger was, en nu heb ik FAS'

De kraan dichtdraaien of de voordeur achter je dichtdoen als je 's avonds laat thuiskomt. Het klinkt redelijk vanzelfsprekend.

Helaas niet voor Andras Wimmer (23). Zijn moeder dronk tijdens haar zwangerschap en daardoor lijdt hij aan FAS, het Foetale Alcohol Syndroom.

Andras kon op school moeilijk meekomen. Tijdens zijn middelbare schoolperiode spijbelde hij veel en zijn mbo-opleiding beëindigde hij voortijdig, omdat het leren niet lukte. "Die periode was niet leuk. Ik was veel boos en agressief, waardoor mensen niet wisten hoe ze met mij moesten omgaan", vertelt Andras. "Ik had het gevoel dat mensen mij niet goed begrepen."

Zes jaar geleden werd vastgesteld dat hij aan FAS lijdt. "Sindsdien kan ik gelukkig zeggen dat ik FAS heb, maar helaas weten maar weinig mensen wat het is."

Daar moest verandering in komen, vond Martha Krijgsheld, voorzitter van stichting FAS. Daarom is er nu een pas voor deze patiënten. Een pas waarop staat: breng mij in een rustige omgeving, stel eenvoudige vragen en bel mijn begeleider.

Verschillende etiketjes

Niet goed kunnen leren, weinig concentratie, snel gestresst. Het zijn symptomen die ook horen bij ADHD, hyperactiviteit of een leerstoornis. "Ik heb veel verschillende etiketjes gekregen", vertelt Andras. "Op een gegeven moment zei iemand van de zorgboerderij waar ik naartoe ging tegen mijn ouders: 'ik wil hem graag laten testen op FAS'."

En dus werd hij onderzocht. Door een arts, psycholoog en orthopedagoog.

Andras is geboren in Roemenië en op zijn tweede geadopteerd. "Ik ben heel lang boos geweest op mijn biologische moeder. Ik vroeg me af wáárom. Maar inmiddels heb ik er vrede mee. Ik weet niet in wat voor situatie ze heeft geleefd, dus ik neem haar niks meer kwalijk."

Martha Krijgsheld van stichting FAS is blij met de speciale pas, die in Amerika al volop wordt gebruikt. De patiënten zetten de pas daar voornamelijk in als ze te maken krijgen met politie en justitie. "Toen we de pas bij onze patiënten in Nederland introduceerden, zagen we dat zij een breder doel voor ogen hadden."

"Zo vertelde iemand dat zij laatst een ingewikkeld gesprek had gehad bij een woningstichting. Zij was blij geweest als zij in dat geval zo'n pas bij zich had gehad. De desbetreffende man had weinig tijd, gebruikte moeilijke woorden en stelde veel vragen, vertelde ze mij. In zulke situaties kun je zo'n pas goed gebruiken, omdat iemand de situatie dan beter begrijpt."

Ook Andras is opgelucht. "Ik had wel gewild dat ik een pas had bij mijn gesprekken met het UWV. De zoektocht naar werk verliep erg moeizaam."

Maar moeizaam of niet, uiteindelijk vond hij wel een baan. Andras is nu paardenverzorger bij een boer. "Ik haal er veel voldoening uit. Behalve als ik een nacht slecht heb geslapen, dan weet ik dat het de hele dag niks wordt. Maar ik weet nu wel waar dat door komt. Dankzij deze diagnose kan ik het nu een plekje geven."