150 jaar Rode Kruis: wij zijn allen broeders

Het Nederlandse Rode Kruis viert vandaag zijn 150-jarige bestaan. In de Ridderzaal in Den Haag wordt vanmiddag officieel stilgestaan bij de geschiedenis van de hulporganisatie.

Het Rode Kruis dankt z'n bestaan aan de Zwitserse bankier Henry Dunant, die in 1859 getuige is van een veldslag tussen het Franse en Oostenrijkse leger bij het Italiaanse plaatsje Solferino. 40.000 slachtoffers blijven na afloop achter op het slagveld.

Dunant ziet vervolgens hoe de vrouwen uit Solferino zich ontfermen over de gewonde jongens en mannen, ongeacht hun afkomst en nationaliteit. Deze daad van menslievendheid maakt zoveel indruk dat Dunant vanuit de gedachte 'Wij zijn allen broeders' in 1863 het internationale Rode Kruis opricht.

Er volgen veel nationale afdelingen en vier jaar later, in 1867, wordt ook het Nederlandse Rode Kruis opgericht.

Neutraliteit

In die eerste periode is het Nederlandse Rode Kruis een organisatie met een sterk militaire inslag. "Het doel is soldaten op het slagveld het leven te redden en ze zo snel mogelijk te laten herstellen. Dat is een element van menslievendheid dat er vanaf het begin ingezeten heeft", zegt Ad van Liempt in de NOS-documentaire. Hij schreef een boek over de geschiedenis van het Nederlandse Rode Kruis.

Een ander belangrijk uitgangspunt van het Rode Kruis is de neutraliteit. "Het is de enige manier waarop de strijdende partijen de Rode Kruis-medewerkers met rust laten. Maar het is ook lastig. Het Rode Kruis heeft in z'n hele geschiedenis geworsteld met het begrip neutraliteit. Hoe je dat in de praktijk toepast", zegt Van Liempt.

Ingewikkeld

"Het beste is niet te veel na te denken over neutraliteit, dan wordt het ingewikkeld", zegt Jeannette de Vries. Zij heeft als verpleegster bij het internationale Rode Kruis al 23 missies in verschillende landen volbracht. "Ik vraag niet naar de verhalen achter de mensen.

Ook al zijn het vechters, het zijn ook zonen, broers, vaders, echtgenoten. Ik heb mensen voor me en die moet ik helpen." Jeanette weet uit ervaring dat het bemoedigen van mensen die in nood zijn een van haar belangrijkste taken is..

Jeannette de Vries is nu coördinator in een ziekenhuis in Libanon om daar de zwaar getroffen oorlogsvluchtelingen uit Syrië te helpen.

Ze heeft het altijd als haar opdracht gezien om haar leven in dienst te stellen van mensen die het het hardst nodig hebben. "Ik denk dat ik zo geboren ben", zegt ze over haar werk bij het Rode Kruis. "Als kind zei ik al: ik word later verpleegster en ik ga naar Afrika."

Zwarte bladzijde

De Tweede Wereldoorlog is een zwarte bladzijde in de geschiedenis van het Nederlandse Rode Kruis. De leiding van de organisatie laat het volledig afweten en biedt geen hulp aan Joodse gevangenen en gedeporteerden. Dat wordt het Rode Kruis tot op de dag van vandaag nagedragen.

Na de oorlog neemt het Rode Kruis de rol van humanitaire hulpverlening op zich. De les uit de oorlog is dat het helpen van burgers in nood voorop moet staan.

In 1953 komen de Rode Kruis-medewerkers massaal in actie tijdens de Watersnoodramp. En later ook bij andere rampen zoals de Bijlmerramp, de vuurwerkramp in Enschede en de cafébrand in Volendam.

Maar noodsituaties zijn in Nederland een uitzondering. Het Rode Kruis richt zich ook op projecten voor kwetsbare mensen, zoals de belcirkel voor alleenstaande ouderen die elkaar door dagelijks telefonisch contact een veilig gevoel geven. En Rode Kruis-vrijwilligers helpen bij evenementen, zoals de Vierdaagse in Nijmegen.

Anders dan in de eerste jaren gaat het Nederlandse Rode Kruis niet meer op eigen houtje naar een rampgebied in het buitenland. Het internationale Rode Kruis coördineert de hulp en de lokale Rode Kruis-vrijwilligers voeren het uit.

Samenwerking

De verschillende hulporganisaties gaan voor het eerst samenwerken in 1984 bij de grote inzamelingsactie 'Eén voor Afrika'. Het is het begin van Giro555.

Vanaf 2004 haalt het Rode Kruis met de actie Serious Request, in samenwerking met radio 3FM jaarlijks miljoenen op voor een 'stille ramp', ergens in de wereld.

In Nederland zet het Rode Kruis zich ook in voor vluchtelingen. Een van de initiatieven is de Tracingbus, die langs asielzoekerscentra in heel Nederland rijdt.

Vluchtelingen krijgen de kans in de bus kort te bellen met familie en vrienden. Ook kunnen ze hulp krijgen bij het opsporen van familieleden waarmee ze tijdens de vlucht het contact zijn kwijtgeraakt.

Het Nederlandse Rode Kruis ziet preventie als belangrijk doel voor de toekomst. In het buitenland door natuurrampen en conflicten te helpen voorkomen en in Nederland door het zelfredzamer maken van kwetsbare mensen en door in te zetten op EHBO-cursussen, zodat meer mensen elkaar kunnen helpen als het nodig is.

NOS 150 jaar Nederlandse Rode Kruis, 15.45 - 17.00 uur, NPO 1
'Wij zijn allen broeders', 150 jaar Nederlandse Rode Kruis, 20.25 - 21.15 uur, NPO 2