'Pulk' is eerbetoon aan vergeten Nederlands-Indische gevechtspiloten

• 

  Robert Portier

  Correspondent in Australië

Moeizaam klimt Hans de Vries naar de cockpit toe. Het is een lastige klim, ook als je geen 94 jaar oude veteraan bent. Maar als Hans eenmaal in de stoel zit, nemen de automatismen het over. Soepel trekt hij de stuurknuppel naar zich toe en even lijkt het alsof de bulderende motoren van zijn B-25 elk moment weer tot leven zullen komen. "Ach, dat vergeet je nooit", glimlacht hij.

Hans de Vries is de laatste Nederlandse overlevende van het 18e squadron, het enige Nederlands-Indische bommenwerpers-squadron dat tijdens de Tweede Wereldoorlog in de Stille Oceaan vocht.

Hoewel de toestellen onder Australische vlag vlogen, waren de piloten allemaal Nederlanders, die uit Indië waren gevlucht. Ze werden in de Verenigde Staten opgeleid en vervolgens gestationeerd in Batchelor, in het verstikkend hete noorden van Australië. Vanaf daar vlogen ze met hun bommenwerpers zo'n 900 missies, vaak om Japanse schepen te vernietigen.

Radiomasten

De Vries was de jongste piloot van het squadron, "te jong om een auto te besturen, maar wel bevoegd om in de oorlog te vliegen". Om de bommen zo precies mogelijk te kunnen droppen vloog hij soms zo laag dat hij de radiomasten van de schepen naast zich zag.

Op het vliegveld van Adelaide staat de enige B-25 in Australië. Het toestel ziet er van buiten uit als de oorlogsmachine van weleer, maar binnen is alles gesloopt. De verf bladdert overal vanaf. Het toestel is overgekomen uit de Verenigde Staten en zal worden gerestaureerd. Als eerbetoon aan het 18e squadron krijgt het een Nederlandse vlag en een Nederlandse naam: Pulk.

Pulk is de bijnaam van Fred Pelder, een Nederlander die op wonderbaarlijke wijze aan de Japanners weet te ontsnappen. Met ijzerdraad, bamboe en de hulp van omgebogen munten als schroevendraaier slaagt hij erin om een nieuwe staart aan zijn onklaar gemaakte lestoestel te zetten.

Vervolgens zet hij koers naar Sri Lanka. Op goed geluk waagt hij de tocht van meer dan tien uur over de oceaan, ook al is zijn toestel ontworpen voor slechts een derde van die afstand.

Lichtkogels

Wonder boven wonder bereikt hij het eiland. Als hij aankomt schiet hij twee lichtkogels in de lucht, in de hoop dat ze begrijpen dat er een bevriend toestel aankomt. Het blijkt toevallig de juiste code voor die dag en dus kan hij zijn toestel veilig aan de grond zetten.

Pelder is de laatste luchtmachtmilitair die uit Indië ontsnapt. En passant smokkelt hij ook de allerlaatste versie van de geheime codes van het KNIL-leger het land uit.

Pelders' zoon, die ook Fred heet, was afgelopen maand aanwezig bij de doop van het toestel. Hij is blij met de erkenning voor het 18e squadron, dat door de Nederlandse oorlogsgeschiedenis vergeten werd.

Pelder weet wel waarom dat gebeurde. "Europa had zijn eigen sores en de Stille Oceaan was ver weg." Bovendien vonden veel Europeanen dat hun oorlog veel erger was geweest. "Jullie aten de hele tijd bananen en de zon scheen altijd, zeiden ze dan."

Onverwacht krijgt zijn vader in Adelaide alsnog twee onderscheidingen uitgereikt. Fred junior neemt ze in ontvangst. "Ik ben echt stomverbaasd", stamelt hij zichtbaar aangedaan.

Ook voor Hans de Vries is er een onderscheiding. Kaarsrecht krijgt hij de medaille opgespeld.

Bluf

Als de Japanners zich hebben overgegeven is De Vries een van de piloten die over Melbourne en Sydney vliegt om de overwinningstoespraken luister bij te zetten. Het is puur toeval dat hij die klus krijgt.

Hij ligt al te slapen als de geruchten over een aanstaande capitulatie aanzwellen. Zijn vrienden maken hem wakker om de overwinning in de kroeg te gaan vieren, maar Hans denkt dat ze een grap met hem uithalen en stuurt ze weg. De volgende ochtend blijken slechts drie piloten nuchter genoeg om een toestel te besturen, onder wie De Vries.

Hij besluit de overwinningsronde in stijl af te sluiten. In Sydney vliegt hij onder de Harbour Bridge door. "Het duurt maar een seconde, en er is toch ruimte zat", bluft hij ook nu nog.

Hij komt ermee weg omdat de ploeg 'vergeet' om het incident te melden. In de oude, versleten cockpit van de Pulk kan De Vries er nog smakelijk om lachen. Hij zou het morgen zo weer doen.