Raad van State: functioneren rechtsstaat in het geding
De Raad van State vindt dat de politieke ontwikkelingen van het afgelopen jaar fundamentele zekerheden raken. Vicepresident Donner zegt in zijn jaarverslag dat de "rechtsordening van internationale verhoudingen en het functioneren van democratie en rechtsstaat in het geding zijn". Hij vindt dat de 'schokbestendigheid' van de instituties moet worden versterkt.
Donner wijst in zijn jaarverslag op 'schokken' als de niet verwachte uitkomst van de Amerikaanse presidentsverkiezingen, het brexit-referendum en het Oekraïne-referendum. Volgens de Raad van State kunnen die ontwikkelingen voorboden zijn van grotere schokken.
Referenda
De Raad van State zet kritische kanttekeningen bij referenda. Donner vindt dat de democratische rechtsstaat berust op de vertegenwoordigende democratie. Hij waarschuwt voor 'ondoordachte vermenging' van de vertegenwoordigende democratie en 'volksdemocratie'.
"Het ad-hoc-karakter van besluitvorming door referenda en incidentele burgerbetrokkenheid, zonder verantwoordelijkheid voor de gevolgen daarvan, verdraagt zich minder goed met de behoefte aan eenheid en continuïteit in besluitvorming van de overheid."
Volgens Donner mag zorg over het functioneren van de democratie er niet toe leiden dat vertegenwoordigende organen besluiten over wetten overlaten aan de uitkomst van volksraadplegingen.
Europese samenwerking
De Raad van State maakt zich ook zorgen over de groeiende tegenstelling tussen democratische en juridische legitimatie. Volgens het jaarverslag is er vaak weinig begrip voor als maatregelen "die iedereen wenst" op juridische bezwaren stuiten. "Wordt daaraan toegegeven, dan zullen uiteindelijk rechtsverhoudingen moeten wijken voor krachtsverhoudingen."
De Raad van State noemt verder Europese samenwerking nodig, omdat lidstaten op bepaalde terreinen autonoom hun publieke taak niet goed meer kunnen uitoefenen. De Raad zet zich af tegen kiezen voor autonomie, eigenbelang en grenzen sluiten. "Zonder Europese en internationale samenwerking is er weinig toekomst door het grensoverschrijdend karakter van vraagstukken als terrorisme, veiligheid, migratiestromen, klimaat en technologische ontwikkeling."