GroenLinks en de missie, een reconstructie
GroenLinks heeft zaterdag een ledencongres. Belangrijk onderwerp is de missie in Kunduz, waarmee de Tweede Kamerfractie vorige week heeft ingestemd. Het besluit ligt gevoelig bij de achterban. Sinds het is genomen, hebben honderden mensen hun lidmaatschap van de partij opgezegd, maar tegelijk hebben zich ook veel nieuwe leden aangemeld. Hierbij een reconstructie van de worsteling die GroenLinks doormaakte.
Zaterdag 20 februari 2010
Het kabinet-Balkenende IV valt over de kwestie-Uruzgan. CDA wil een verlenging van de militaire missie in Afghanistan, de PvdA wil vasthouden aan de eerder gemaakte afspraak dat de missie niet wordt verlengd. Het onderlinge vertrouwen raakt onherstelbaar beschadigd en uiteindelijk stapt de PvdA uit het kabinet.
Woensdag 21 april 2010
De Kamer neemt een motie aan van de Kamerleden Peters (GroenLinks) en Pechtold (D66). De twee willen dat Nederland, na de terugtrekking uit Uruzgan, een bijdrage blijft leveren aan de opbouw van Afghanistan. Ze roepen het kabinet op om te onderzoeken of er in het land behoefte bestaat aan een civiele missie van politietrainers met eigen militaire beveiligers.
Vrijdag 7 januari 2011
Het kabinet komt met een zogenoemde artikel 100-brief aan de Kamer over het voornemen om een trainingsmissie naar de noordelijke provincie Kunduz te sturen. Gedoogpartner PVV is tegen, net als de oppositiepartijen PvdA en SP. Er is dus meteen al duidelijk dat een Kamermeerderheid afhangt van de steun van GroenLinks, D66 en de ChristenUnie. Bij GroenLinks klinkt na het verschijnen van de brief de eerste kritiek. Is de missie civiel genoeg en niet te militair?
Zaterdag 15 januari 2011
De partijraad van GroenLinks (met daarin tachtig GroenLinks-leden) is mordicus tegen deelname aan de missie in Kunduz. Die is naar hun smaak te militair en te weinig civiel. Ze geven de net aangetreden fractievoorzitter Sap het zwaarwegende advies om tegen te stemmen. Sap spreekt van een belangrijk signaal. Maar ze wil eerst meer duidelijkheid over het karakter van de missie.
Vrijdag 21 januari 2011
Militairen en hoge ambtenaren geven in de Kamer een technische briefing over de missie in Kunduz. Bij GroenLinks neemt de argwaan toe. Dit wordt wel heel erg een NAVO-missie, klinkt het. En: Dit is niet de bedoeling van de motie-Peters-Pechtold, het moet burgerlijker. Dat Afghaanse recruten naar het zich laat aanzien any moment kunnen worden ingezet voor militaire taken, zint GroenLinks ook niet.
Maandag 24 januari 2011
De fractievoorzitters gaan naar het ministerie van Defensie om een vertrouwelijk veiligheidsrapport te lezen van de Militaire Inlichtingen en Veiligheidsdienst (MIVD). Ze schrikken van de gevaren in Kunduz die hieruit naar voren komen: in Kunduz-stad is het redelijk veilig zijn, in de rest van de provincie minder.
Met deze informatie in haar hoofd gaat Sap naar een tweede hoorzitting in de Tweede Kamer. Daar wordt haar beeld niet positiever. Navo-militairen bevestigen het beeld dat een puur civiele missie in een land als Afghanistan niet mogelijk is: de grens tussen leger- en politie-eenheden is vaag en het is dan ook mogelijk dat politierecruten bij het leger worden ingezet.
's Avonds, na de hoorzitting, komen de GroenLinks-Kamerleden bijeen in het huis van Jolande Sap in Amsterdam. Het oordeel is unaniem: met deze opzet van de missie kan de fractie niet instemmen.
Dinsdag 25 januari 2011
Ook de fractiespecialisten mogen het vertrouwelijke rapport inzien. Na afloop komen de GroenLinks-Kamerleden opnieuw bij elkaar om het te bespreken. Ze blijven van mening dat ze met het voorliggende plan niet kunnen instemmen.
's Avonds belt Sap met premier Rutte met deze mededeling. Wil hij een 'ja' krijgen van GroenLinks, dan moet er veel veranderen. Ze benoemt een aantal specifieke punten. Rutte zegt dat dit lastig wordt, dat hij niet veel ruimte heeft en dat er met het oog op de Navo niet zomaar van alles kan worden veranderd.
Sap zegt dat zij met een goed verhaal moet komen om haar kritische achterban te overtuigen. Ze wijst Rutte op de formatiebesprekingen over Paars-plus van afgelopen zomer (Sap zat daarbij als secondant van de toenmalige GL-leider Halsema). Rutte zei toen dat hij niet verder kon praten vanwege de kritiek uit de VVD-achterban. Het kwartje valt bij Rutte. Hij zegt dat hij zal kijken of hij de wensen van GroenLinks kan "accomoderen" en wekt de indruk dat hij een heel eind kan opschuiven in de richting van de wensen van GroenLinks.
Woensdag 26 januari 2011
De fractie komt bijeen om te praten over het telefoongesprek tussen Sap en Rutte. Iedereen is blij verrast, maar terughoudend: eerst zien en dan geloven. Vooralsnog blijft het 'nee', tenzij alle eisen worden ingewilligd. Rutte moet persoonlijk garant staan voor de afspraken die worden gemaakt.
In een eerste debat in de Tweede Kamer doen de ministers Rosenthal (Buitenlandse Zaken) en Hillen (Defensie) veel toezeggingen. De GroenLinks-fracties wil die op papier uitgewerkt zien. Sommige GroenLinks-Kamerleden voelen zich een beetje ongemakkelijk. Zij hebben een gevoel van: het zal toch niet zo zijn dat we 'ja' moeten zeggen, omdat we op alle punten onze zin krijgen?
Donderdag 27 januari 2011
De door GroenLinks gevraagde brief met toezeggingen komt in de loop van de ochtend. Het plenaire debat wordt op verzoek van de GroenLinks uitgesteld. De GroenLinks-fractie komt bijeen. Voor de gesloten deur van de fractiekamer staat een roedel journalisten. Het tafereel doet enigszins denken aan de crisis in de CDA-fractie tijdens de formatieonderhandelingen.
De in de brief beschreven missie is in feite een heel andere dan die uit de artikel 100-brief van 7 januari. Zo wordt de duur van de cursus aan de recruten verlengd van 6 naar 18 weken. Bovendien krijgen de Afghanen niet alleen schietles, maar is er ook aandacht voor lees- en schrijfvaardigheid, mensenrechten en de positie van vrouwen. Verder wordt er een harde afspraak gemaakt met de Afghaanse regering dat door Nederland opgeleide agenten niet worden ingezet voor militaire taken. Verbazing, ongeloof en spanning vechten om voorrang bij de GroenLinks-Kamerleden.
In de tweede termijn van het debat worden de toezeggingen van kabinetszijde herhaald. Tijdens een schorsing volgt nieuw overleg in de fractie. Sap belooft van Rutte te eisen dat zij zich persoonlijk garant stelt.
Premier Rutte komt naar de Kamer, en herhaalt de ene toezegging na de andere. Hij zegt bovendien dat hij persoonlijk garant staat. Er komt een keihard contract met de Afghaanse regering over de inzet van 'onze' politiemensen.
Het plan krijgt de steun van negen GroenLinks-Kamerleden. Eén fractielid, Ineke van Gent, stemt tegen. Maar negen stemmen is genoeg voor een meerderheid in de kamer
Na afloop van debat, diep in de nacht, komt weer fractie bijeen. Er is geen juichstemming, er klinkt geen gejuich. De sfeer is gelaten. De gedachten buitelen over elkaar. 'Wat gebeurt er straks met de mensen die met onze stem naar Kunduz gaan?' 'We helpen kabinet met PVV aan meerderheid. Dat voelt niet lekker.' 'Hoe gaat dit vallen in de partij?' En last but not least: 'Hoe zal het congres van 5 februari aflopen?'
Doodmoe gaat iedereen naar huis om nog wat te slapen.