'Zelfs voor 45.000 dollar zou ik mijn favoriete sneakers niet verkopen'

Een laagje lucht in de zool van een schoen: in 1987 was het revolutionair. De Nike Air Max 1 was oorspronkelijk bedoeld voor sporters maar wordt inmiddels wereldwijd gedragen. De sneaker is dertig jaar later niet meer weg te denken uit het straatbeeld.

In 1979 werd het idee van ingebouwde lucht in schoenen voor het eerst geïntroduceerd. Pas acht jaar later werd het luchtcompartiment door Tinker Hatfield, de ontwerper van de Air Max 1, zichtbaar gemaakt in de schoen. Hij liet zich daarvoor naar verluidt inspireren door het Centre Pompidou in Parijs.

De sneaker werd al snel populair. Waar deze oorspronkelijk veel gebruikt werd door hardlopers, gingen ook basketballers en tennissers de schoen gebruiken. Tegelijkertijd werd de schoen ook populair bij niet-sporters.

Inmiddels zijn Nike Air Max-schoenen wereldwijd bekend en zijn sommige edities echte verzamelobjecten. Edson Sabajo, eigenaar van schoenenzaak Patta en sneakerverzamelaar, kan dat beamen. "Eerst werden ze vooral gedragen door mensen van de straat, echte 'hosselaars'. De schoenen werden gebruikt als een soort statussymbool. Als jij die schoenen kunt betalen, dan ben je pas cool. Nu worden de schoenen door veel meer mensen gedragen."

Sabajo verzamelt zelf ook de meest bijzondere edities van sneakers en speurt daarvoor de hele wereld af. "Ik bewaar ze thuis in mijn inloopkast en in een speciaal depot."

Casualiseren

Het feit dat sneakers steeds meer gedragen worden, past binnen een trend. Anneke Smelik, hoogleraar visuele cultuur aan de Radboud Universiteit deed onderzoek naar de Nederlandse modecultuur.

"Je ziet dat kleding in Nederland 'casualiseert'. Vanaf 1960 begonnen Nederlanders zich minder formeel te kleden. Die trend is komen aanwaaien vanuit Amerika, onder andere veroorzaakt door de hippie- en straatcultuur. Mode werd vanaf toen minder beïnvloed door klassenverschillen, religie en sekse", vertelt Smelik.

Tegenwoordig kan je op veel werkplekken gewoon met sneakers aankomen. "Dat is wel specifiek voor de Nederlandse bedrijfscultuur. Hier kleden we ons een stuk minder formeel op het werk. Nederlanders staan er ook om bekend zich af te zetten tegen bedrijfskleding."

De Nike Air Max is veel meer dan een schoen, zegt Chanica Kist. Zij is fanatiek verzamelaar, vertelt ze in het NOS Radio 1 Journaal. "Ik ben er de hele dag mee bezig. Ik onderhandel erover op internet en inmiddels heb ik zo'n 550 paar. Ongeveer 350 daarvan zijn Nike Air Max 1, dat is echt míjn schoen."

Ze heeft enkele zeer zeldzame paren. "Laatst kreeg ik een bod van 45.000 dollar voor een paar. Dat heb ik afgeslagen, ik heb liever schoenen dan geld."

Haar verzameling is nog niet compleet, vertelt ze. "Ik ben nog steeds op zoek naar de Nike Air Max 1 Albert Heijn. Die is nooit uitgebracht, alleen vrienden en familie van mensen van Nike hebben ze."

Er zit een verhaal achter de schoen, zegt Kist. "Ze zijn ooit ontworpen op basis van de toenmalige huiskleuren van Albert Heijn, oranje en blauw. Maar toen die kleuren veranderden, vond de ontwerper de schoenen niet meer goed en daarom kwamen ze niet in de winkel. Ik heb daar heel veel geld voor over, het is echt mijn holy grail."