Wat is een blanco stem en andere weetjes rond de verkiezingen

Er wordt vandaag gestemd in meer dan 9000 stembureaus in Nederland. Die worden bemand door 70.000 stembureauleden die de hele dag de stempassen controleren, de stembiljetten uitdelen en na 21.00 uur de stemmen tellen.

Er zijn meer dan 27.000 stemhokjes waarin zo’n 45.000 rode potloden liggen. Hier kunnen bijna 13 miljoen mensen hun stembiljet invullen en dat vervolgens in één van de meer dan 13.000 stembussen gooien.

Gemiddeld per stembureau

Hoe zit het met blanco of ongeldige stemmen?

Mocht je na de campagnes geen keuze kunnen maken maar wil je wel je stem laten horen, dan kun je een blanco stem uitbrengen. Bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2012 deden ruim 17.000 mensen dat. Blanco stemmen tellen niet mee bij de zetelverdeling.

Voor het berekenen van de kiesdrempel tellen alleen de uitgebrachte stemmen op kandidaten mee. Het is dus niet zo dat de blanco stemmen worden verdeeld over andere partijen. Voor het bepalen van de opkomst tellen de blanco stemmen wel mee.

Als je je stem uitbrengt, moet je het witte vakje gedeeltelijk of helemaal inkleuren met het rode potlood. Als je niet het vakje inkleurt maar op een andere manier kenbaar maakt welke kandidaat je steunt, is je stem ongeldig. Wanneer je het hokje inkleurt met een andere kleur dan rood, geldt je stem ook niet. Hetzelfde gebeurt als je op basis van een toegevoegde tekst kunt worden geïdentificeerd. Dreigt er iets dergelijks mis te gaan, dan kun je eenmaal een nieuw stembiljet van de voorzitter van het stembureau krijgen.

Kosten

Uit onderzoek van de Commissie-Van Beek blijkt dat de vorige Tweede Kamerverkiezingen ongeveer 42 miljoen euro hebben gekost. Dat komt neer op 3,33 euro per stemgerechtigde. De helft van dit bedrag was voor voorbereiding en uitvoering. Daar vallen de kosten onder voor de medewerkers die zich bezighouden met de organisatie van de verkiezingen.

Een kwart van de kosten ging op aan de huisvesting en de faciliteiten. Het gaat dan om de inrichting van de stemlokalen en het vervoer dat daarmee samenhangt.

Iets meer dan 20 procent was bestemd voor het drukken en verzenden van documenten zoals stempassen, kandidatenlijsten en stembiljetten. Het resterende geld werd gebruikt voor het opleiden van medewerkers en stembureauleden.

Zetelverdeling

Om de zetelverdeling te kunnen bepalen, moet eerst de kiesdeler worden vastgesteld. Dit wordt gedaan door het aantal uitgebrachte geldige stemmen te delen door 150 (het aantal Kamerzetels). Bij de verkiezingen van 2012 waren er zo'n 63.000 stemmen nodig voor een zetel in de Tweede Kamer.

Vervolgens wordt het totaal aantal stemmen per partij gedeeld door de kiesdeler, hieruit komen het aantal volle zetels per partij. Partijen met een lijstcombinatie gelden hierbij als één lijst. Het aantal ‘volle’ zetels dat nu verdeeld is zal kleiner zijn dan 150. De overige zetels zijn de restzetels, die volgens de rekenmethode van de grootste gemiddelden worden verdeeld.