Wat maakt offpiste voor sommige skiërs zo onweerstaanbaar?

• Paulus Houthuijs

  Redacteur Online

"Vreselijk!" schrijft Janneke op de Facebookpagina van de NOS. Ze reageert op het tragische lawineongeluk in de Franse Alpen, waarbij tenminste twee Nederlanders om het leven zijn gekomen. "Snap niet dat mensen nog steeds offpiste gaan."

Arjen de Graaf (37), medeoprichter van wintersportcommunity Wepowder, probeert het uit te leggen met een metafoor. "Het is dezelfde vraag als 'wat bezielt je om te gaan diepzeeduiken?' Het is een spannende activiteit die kennis en voorbereiding vergt. Je springt als duiker ook niet zomaar met alleen een zwemdiploma op zak en een fles op je rug de zee in."

De 37-jarige De Graaf uit Den Haag ziet het dagelijks als hij op wintersport is. Skiërs of snowboarders die zonder rugzak de geprepareerde parcoursen achter zich laten. "Dan weet je dat ze de benodigde spullen niet bij zich hebben, en dat moet je absoluut niet doen!"

Een lawinepieper, airbag (die voorkomt dat je volledig bedolven wordt onder de sneeuw), sondeerstok en een schepje; volgens hem onmisbaar voor mensen die een alternatieve afdaling nemen. "Na een lawine moet je vooral vertrouwen op je vrienden om je te redden. Je hebt maar 15 minuten om iemand uit te graven voor een redelijke overlevingskans."

Dat weet Rolf Westerhof van het Snow Safety Center in het Groningse Leek maar al te goed. Hij geeft met zijn stichting cursussen over de gevaren van buiten de gebaande paden te snowboarden of skiën. Maar hij geeft toe dat hij in zijn puberjaren ook wel eens zonder goede voorbereiding buiten de piste is getreden.

"Ik was met mijn zus en het sneeuwdek onder ons brak en begon te schuiven. Ze had al gezegd dat het gevaarlijk was, maar ik was naïef geweest." Gelukkig voor hen kwamen ze met de schrik vrij. Daarna besloot Westerhof toch maar eens te investeren in veiligheidsuitrusting.

Want hij was gegrepen door de schoonheid van de hoge bergen. Weg van alle mensen, op bijna 4000 meter hoogte in verse, diepe sneeuw. "Hoe moet ik het uitleggen", zegt Westerhof. "Een surfachtig gevoel, je zoeft zo makkelijk door de sneeuw. Dat gevoel zoeken veel mensen."

Voor Arjen geeft offpiste skiën een gevoel van vrijheid. "Je zweeft als het ware door de sneeuw, met om je heen alleen natuur."

Een klein stukje afsnijden tussen de verschillende skibanen is officieel al offpiste gaan. "Het is erg verleidelijk en iedereen op wintersport heeft dat weleens gedaan", zegt de Hagenaar. Een klein stukje afsnijden hoeft volgens hem niet per se gevaarlijk te zijn.

"Pas als een helling steiler is dan 30 graden is er met verse sneeuw lawinegevaar. Ik kan dat redelijk inschatten, maar als je van jezelf weet dat je dat niet kan: doe het vooral niet!"

Ook de oprichter van het Snow Safety Center raadt het mensen af om "gewoon een paar bochtjes" buiten de rode, blauwe of zwarte vlaggetjes te boarden. "Meestal gaat dat goed, maar zeker niet altijd." Want buiten de pistes is de kans op lawines het grootst. Binnen de officiële skigebieden wordt lawinegevaar met behulp van ontploffingen verkleind.

Volgens Rolf is het de afgelopen jaren populairder geworden om buiten de skibaan af te dalen. "Het verkeer is daar enorm toegenomen. Harde cijfers ontbreken, maar het is af te lezen aan het verkochte materiaal." Steeds meer brede ski's en freeride-georiënteerde snowboards gaan over de toonbank.

Ook de hulpmiddelen als lawinepiepers groeien aan populariteit. Toch is het volgens de veiligheidsinstructeur nog lang niet voldoende. "Er is een hardcoregroep die offpiste heel serieus neemt, maar ik merk ook dat redelijk wat Nederlanders het zonder al die spullen doen."

De Graaf is optimistischer. "Naar mijn idee zijn Nederlanders hierin niet zwaar vertegenwoordigd. Er is in ons land, ondanks het gebrek aan bergen, juist veel aandacht voor."

Om (relatief) veilig buiten de piste te gaan is de zogenoemde drie-eenheid (lawinepieper, schep en sonde) volgens de twee experts onmisbaar. Ook een berggids wordt met klem geadviseerd. Iemand die het gebied kent en de risico's kan uitleggen. Al deze veiligheidsmaatregelen kosten al gauw honderden euro's extra.

Is er geen goedkopere manier?

Nee, zeggen De Graaf en Westerhof. De Groninger snapt dat het een flinke investering is voor sommigen, maar benadrukt dat het je overlevingskansen fors doet stijgen als je onder de sneeuw bedolven bent.

De Hagenaar vindt dat de kosten geen argument zou mogen zijn. Hij verwijst naar zijn eerdere metafoor. "Het is hetzelfde als zeggen: diepzeeduiken is erg duur, dus ik koop de luchtflessen maar niet."