Voor het eerst in bijna 10 jaar een begrotingsoverschot
Er is weer geld over: voor het eerst in bijna tien jaar krijgt de Nederlandse overheid meer binnen dan er wordt uitgegeven. De economie groeide sneller dan verwacht, waardoor de overheid op de begroting van vorig jaar een overschot van 200 miljoen euro kan noteren.
Dat meldt het ministerie van Financiën in een brief. Er kwam ruim 3 miljard euro meer binnen dan verwacht door extra belastingen en premie-inkomsten. Dat komt vooral doordat meer mensen aan het werk zijn. Dat heeft een dubbel effect, omdat de overheid daardoor ook minder geld kwijt is aan uitkeringen.
Staatsschuld
Op Prinsjesdag in september waren de cijfers nog een stuk minder rooskleurig. Minister Dijsselbloem presenteerde toen een tekort van 1,1 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Vlak daarna, in de najaarsnota, bleek die voorspelling al te pessimistisch.
Daarbovenop werd eind vorig jaar een meevaller van ruim 4 miljard euro bekendgemaakt. Dat geld wordt gebruikt om de staatsschuld verder af te lossen om toekomstige economische schokken op te vangen - zo was de gedachte van het kabinet. Die staatsschuld is op dit moment 440 miljard euro, dat is 26.000 euro per Nederlander.
Dak repareren?
De gedachte van extra aflossingen lijken de regeringspartijen in hun verkiezingsprogramma's te hebben losgelaten. Net als alle andere partijen denken ook zij dat het geld de komende jaren moet rollen. Uit doorrekeningen van het CPB blijkt dat geen enkele partij het overschot verder wil laten oplopen, en dus de buffers wil versterken.
Vijf partijen (VP, SP, PvdA, VNL en CDA), zijn op lange termijn zelfs van plan om zoveel uit te geven dat Nederland weer van een overschot naar een tekort gaat. Dat stelt het CPB die in de doorrekeningen ook kijkt naar de houdbaarheid van de overheidsfinanciën op de lange termijn. Op de korte termijn is het alleen de VP die een grote hap neemt uit het begrotingsoverschot, en direct in een tekort schiet.
Dat gaat in tegen de gedachte van het Europese Stabiliteits- en Groeipact, waarin wordt gestreefd naar een licht overschot in normale tijden. Het idee is dat er bij een economische neergang dan niet direct maatregelen hoeven te worden genomen.
Of het zinvol is om 'het dak te repareren als de zon schijnt', daarover zijn de meningen verdeeld. Critici zeggen dat het juist zinvol is om zoveel mogelijk te investeren als overheid, om de economie te stimuleren en burgers meer terug te geven.
Brexit
Nederland staat niet op zichzelf als het gaat om economische groei. Alle Europese landen staan er beter voor. De Europese Commissie zei vorige week al te verwachten dat Nederland dit en volgend jaar een klein begrotingsoverschot zou noteren.
De eurolanden hebben afgesproken dat het tekort maximaal 3 procent van het bbp mag bedragen. Frankrijk zit precies op die grens, alleen Spanje zit er nog boven. Toch is de toekomst ongewis, zo waarschuwde de Commissie. Dat komt vooral door de onzekerheden die het optreden van de Amerikaanse president Trump en de brexit met zich meebrengen.