'Ik schaam me zó diep. Maar toch stop ik niet met roken nu ik zwanger ben'

Roken tijdens de zwangerschap: het is ongezond en schadelijk voor het kind. Toch worden er jaarlijks nog 15.000 kinderen geboren die tijdens de zwangerschap zijn blootgesteld aan meeroken. Wat gaat er om in het hoofd van een zwangere vrouw die verslaafd is aan roken? En hoe is dat voor hun omgeving? Twee zussen gaan met elkaar in gesprek: de één moest toezien hoe de ander tijdens haar zwangerschap steevast doorrookte.

Vijftien jaar was Ilse, toen ze voor het eerst een sigaret opstak. Toen nog gewoon stiekem, met vrienden. Maar ze rookte steeds meer en een paar jaar later was ze verslaafd. "Ik heb altijd gezegd: als ik zwanger word dan stop ik, per direct."

Vorig jaar zomer raakte Ilse (23) ongepland zwanger. Sindsdien kijkt Meike (26) toe hoe haar zusje worstelt met haar verslaving.

Ilse: "Toen in juni bleek dat ik zwanger was schoot me direct te binnen: hoe ga ik dit doen? Ik was er niet op voorbereid."

Meike: "Ik weet nog goed dat je mij had gebeld dat je zwanger was, maar de rest van de familie wist nog van niks. Diezelfde avond zaten we in de tuin en jij stak toen een sigaret op."

Ilse: "Ja, maar ook mijn vriendje wist nog niet dat ik zwanger was, dus ik moest doen alsof er niks aan de hand was."

Meike: "Ik schrok me toen echt rot, ik kon je wel wat aandoen. Het enige wat door me heen ging was: stop hiermee!"

Ilse: "Ja, op zo'n moment weet je wel dat je slecht bezig bent, maar eigenlijk kwam het pas echt binnen na de eerste echo's. Dan zie je opeens dat 'het' echt gaat leven in je buik. En dan komt dat tegenstrijdige gevoel. Je wil die knop omzetten, maar ik voelde ook: ik ben niet sterk genoeg."

Meike: "Maar door dat tegenstrijdige gevoel heb je ook wel actie ondernomen toch? Je bent toch naar een dokter gegaan?"

Ilse: "Ja, in september heb ik hulp gezocht via de huisarts. Maar ik kon pas een maand later terecht bij iemand die mij kon helpen met afkicken. Die afspraak kon wegens persoonlijke omstandigheden niet doorgaan en voor een nieuwe afspraak moest ik weer anderhalve maand wachten. Dat motiveert ook niet. Je krijgt op geen enkele manier voorrang."

Meike: "Maar je bent uiteindelijk wel gegaan, toch?"

Ilse: "Ja, na drie maanden uiteindelijk wel, maar toen was ik al op de helft van mijn zwangerschap. Toen werd ik naar huis gestuurd met een flyer en het advies dat ik het toch echt op eigen kracht moest doen."

Meike: "Je bedoelt dat je zo'n praatje ook wel op internet kunt lezen?"

Ilse: "Inderdaad. Kijk, als je besluit zwanger te worden dan kan je je erop voorbereiden. Je kunt rustig afkicken, je kan gebruik maken van pleisters. Maar als je zwanger wordt zonder dat het gepland is, dan heb je die voorbereidingstijd niet. Pillen en pleisters mogen niet, dus sta je er voor je gevoel alleen voor."

Meike: "Dat was voor ons als omstanders ook lastig, want wat zeg je tegen iemand van wie je houdt, die iets doet wat niet goed is? Ik heb je vaak genoeg gezegd: stop er nou een keer mee. Maar voor mij en mama was het duidelijk: dit heeft geen zin. En voor je vriendje was het ook wel lastig toch?"

Ilse: "Ja zeker, die heeft er ook alles aan gedaan om te zorgen dat ik zou stoppen. We hebben sowieso de afspraak dat ik het vertel als ik heb gerookt, maar er is ook een tijd geweest dat hij mijn sigaretten verstopte. Maar ook dat werkt niet echt, want dan gaat het alleen maar meer leven in je hoofd. 'Wáár zouden ze liggen?' Ik ging op een gegeven moment gewoon zoeken."

Meike: "O wat heb ik vaak gehad dat ik je gewoon even door elkaar wilde schudden. Dat ik je duidelijk wilde maken waar je mee bezig was."

Ilse: "Snap ik, maar dat is het stomme. Mensen vergeten vaak dat ik ook verdrietig ben. Dat elke keer als ik een peuk opsteek ik me heel erg rot voel. En ik schaam me, ik schaam me zó diep. Maar toch stop je niet... Ik doe er verder alles aan om de zwangerschap goed te laten verlopen. Ik eet gezond, ik drink niet. Maar dat roken, dat lukt me gewoon niet. Het is op bepaalde momenten voor mijn gevoel gewoon mijn enige houvast."

Meike: "Je rookt daarom toch ook minder in het bijzijn van anderen?"

Ilse: "Ja eigenlijk alleen thuis, zodat zo min mogelijk mensen het zien. Roken is niet alleen een verslaving, het is ook een gewoonte. Ik probeer nu de momenten dat ik normaal gesproken altijd een sigaret opsteek, te vermijden."

Meike: "O?"

Ilse: "Eerder stak ik bijvoorbeeld altijd een sigaret op als ik in de pauze van mijn werk naar de supermarkt liep. Ik neem nu gewoon eten mee van huis, zodat ik dat wandelingetje kan overslaan. En normaal rookte ik ook tijdens het bellen, dus ben ik nu veel meer met mensen aan het facetimen en ik wil niet dat zij zien dat ik rook."

Meike: "En je bent ook wel gaan minderen toch?"

Ilse: "Ja eerst rookte ik een pakje in twee dagen, nu nog twee of drie sigaretten per dag. Maar dat praat ik niet goed hoor, elke sigaret is er een te veel. Er zijn ook mensen die zeggen dat het beter is om te blijven roken, omdat je anders stress krijgt en dat is ook niet goed voor het kindje. Maar dat vind ik onzin, roken is gewoon slecht, klaar. Nu nog een maandje, en daarna direct aan de pleisters. Gewoon stoppen. Nou ja, niet direct de dag na de bevalling natuurlijk, maar wel vlak daarna."

Ilse en Meike zijn niet de echte namen van de geïnterviewden. Die zijn wel bekend bij de redactie.