'President Bannon': de ongekende invloed van Trumps adviseur

Een immigratiestop voor vluchtelingen. Een streep door het handelsverdrag TPP. Een uitgesproken vijandigheid naar de media. Critici van Trump hebben de ene klap nog niet verwerkt of de volgende dient zich alweer aan; aanhangers smullen van zijn dadendrang. Het brein achter de hectische eerste werkweek is zijn strateeg, Steve Bannon.

Hij heeft een zeer innige band met Trump, die - buiten zijn gezin - niemand méér vertrouwt dan Bannon. Zijn vlucht vooruit tijdens de campagne leidde tot een overwinning die weinigen hadden verwacht. Nu is het zijn taak de onvrede in het land om te zetten in beleid. Zelden kreeg een adviseur daarvoor meer macht in het Witte Huis. Tegenstanders zetten hem al weg als 'President Bannon'.

Bannon (63) kan lachen om de beschuldigingen dat hij de kwade genius van het kabinet is. Hij plaatst zichzelf in een opmerkelijk rijtje: "Duisternis is goed. Dick Cheney. Darth Vader. Satan. Dat is pas macht."

Bannon kent een opmerkelijke carrière: na bij de marine te hebben gediend ging hij aan de slag op Wall Street. Na een flirt met Hollywood rolde hij de media in met de controversiële nieuwssite Breitbart. Hij leidde de website vier jaar, tot Trump hem aanstelde als campagnemanager.

In die tijd groeide Breitbart uit tot de belangrijkste nieuwsvoorziening voor mensen die het rechtse Fox News te links en te redelijk vonden. Hij vond zijn publiek met berichtgeving die op het randje van de waarheid balanceerde, waarin duidelijk stelling werd gekozen tegen alles wat progressief was. Het leverde hem het verwijt op dat hij xenofoob, racistisch, misogyn en antisemitisch is.

In dienst van Trump vertaalde Bannon de Breitbart-succesformule naar de campagne. Hij voerde een guerrillastrijd tegen Hillary Clinton, waarbij hij zelfs een persconferentie belegde met vrouwen die haar man Bill misbruikt zou hebben. De stijl sloot naadloos aan bij de voorkeuren van de onconventionele Trump. Als een van de weinigen schreef Bannon mee aan de inauguratietoespraak van Trump, waarin de president een apocalyptisch beeld van de VS schetste.

Wat door al het vuurwerk in de media ondersneeuwde, was het feit dat Trumps boodschap - met Bannon als souffleur - aansloeg bij een specifieke groep kiezers. "De globalisten hebben de Amerikaanse arbeidersklasse uitgebeend en een middenklasse in Azië gecreëerd. Het gaat er nu om dat de Amerikanen niet genaaid gaan worden", verwoordde Bannon dat thema.

Trump sprak de mensen aan die niet mee konden komen met de globalisering, die zich in de steek gelaten voelden. De "vergeten mensen", zoals Trump het verwoordde. Mensen die niet aan het woord kwamen in de pers. "Onder de mediakaasstolp praat iedereen elkaar na zonder te weten wat er speelt. Als The New York Times niet bestond, zou CNN een testbeeld zijn. Daar kreeg Hillary Clinton al haar informatie - en haar zelfvertrouwen. Dat was onze kans."

"De media moeten zich schamen, hun mond houden en een tijdje gewoon luisteren", zei Bannon na de inauguratie. "De media zijn de oppositiepartij. Ze begrijpen dit land niet. Ze begrijpen nog altijd niet waarom Donald Trump president is."

Bannon richt zijn pijlen ook op wat hij de donorklasse noemt: de rijkaards die met hun geld invloed kunnen kopen, bij beide partijen. Het establishment - Democraten én Republikeinen - moet eraan. Door Jimmy Carter verloor hij het vertrouwen in de ene partij, bij George W. Bush raakten ook de Republikeinen hem kwijt, vertelde Bannon eens. Tijd voor iets nieuws: Trumpisme. "Ik wil dat alles in elkaar stort, ik wil het huidige establishment vernietigen."

"We bouwen een compleet nieuwe politieke beweging. Het draait allemaal om banen. De conservatieven zullen gek worden: ik ben de man die een biljoen wil uittrekken voor infrastructuur. Nu de rente zo laag is, gaan we alles herbouwen: scheepswerven, staalfabrieken, allemaal aanpakken."

Trump geeft Bannon alle ruimte om dat te bewerkstelligen. Zo schreef hij mee aan het decreet waarmee de immigratiestop werd afgekondigd, terwijl minister Kelly van Binnenlandse Veiligheid via de televisie moest ontdekken dat Trump zijn handtekening al zette - nota bene terwijl Kelly nog over de tekst vergaderde. De minister van Defensie kreeg het besluit pas enkele uren eerder te zien.

Ongehoord

De unieke positie van Bannon werd dit weekend extra duidelijk: Trump gaf zijn politiek strateeg een vaste plek in het belangrijkste veiligheidsoverleg van het Witte Huis, de principals meeting van de National Security Council. Dat was al ongehoord, maar tegelijkertijd werd duidelijk dat de stafchef van het leger en de directeur van de inlichtingendiensten voortaan alleen op uitnodiging mogen komen, als er zaken besproken worden die hen aangaan.

Washington reageerde verbijsterd. "Als je het over de nationale veiligheid hebt is dit de laatste plek waar je iemand wil hebben die over politiek gaat", waarschuwde oud-CIA-directeur Leon Panetta. "Hij gaat over verkiezingsbeloftes, daar gaat de veiligheidsraad niet over."

Ook de prominente Republikeinse senator John McCain, die Trump kritisch volgt, maakt zich zorgen. "Dit is een radicale wijziging. De stafchef is onmisbaar." Anderen merken op dat George Bush zijn politiek adviseur Karl Rove de toegang ontzegde. Obama's adviseur gaf toe dat hij soms wel langskwam, "maar ook wel eens expliciet werd gemaand weg te blijven".

Trump en Bannon hebben al laten zien zich weinig aan te trekken van dergelijke ophef. Volgens woordvoerder Sean Spicer is het een uitgemaakte zaak: "Zijn aanwezigheid is cruciaal om de president een analyse te kunnen laten maken."