Treinen in India: spotgoedkope kaartjes en duizenden doden

"Tientallen doden bij treinongeluk in India", is een nieuwskop die vaker voorbijkomt. Vandaag ook weer: afgelopen nacht ontspoorde een trein, met vele tientallen doden tot gevolg. En nog maar twee maanden geleden was er ook een ernstig ongeluk, toen met bijna 150 doden. Door verouderde sporen en een gebrek aan technologie liggen zulke ongelukken in India altijd op de loer.

"Er is al tientallen jaren niet meer geïnvesteerd in de veiligheid op en rond het spoor", vertelt correspondent Joeri Boom. "Politici willen de prijzen van de kaartjes zo laag mogelijk houden omdat de trein zo'n populair vervoersmiddel is."

De trein die vannacht ontspoorde, was onderweg van de stad Jagdalpur naar Bhupaneswar, in het zuidoosten van India. Een reis van ongeveer 16 uur. De meeste slachtoffers lagen te slapen in slaapcoupés.

De wagons waarin zij lagen, belandden naast de rails. Dat gebeurt vaker in India: bij de helft van de treinongelukken in de afgelopen drie jaar, raakten er rijtuigen van het spoor, schrijft The Times of India. Ook in november vorig jaar was dat het geval. Toen kwamen 146 mensen om het leven bij een van de zwaarste treinongelukken in de Indiase geschiedenis.

Volgens The Hindustan Times kwamen er daarnaast in 2014 ruim 13.000 Indiërs om het leven doordat ze op het spoor vielen of onder een trein kwamen. Zulke ongelukken gebeuren veel omdat mensen op de rails lopen of aan rijdende treinen hangen.

Waardoor de rijtuigen afgelopen nacht ontspoorden, is niet bekend. Maar meestal wordt dat soort incidenten veroorzaakt door scheuren in de rails, schrijft nieuwssite Scroll.in. Die ontstaan doordat zware rijtuigen over de verouderde sporen rijden.

Een groot deel van het Indiase netwerk stamt nog uit de Britse koloniale tijd, waaraan in 1947 een einde kwam. Het onderhoud wordt verricht door spoorwerkers die vaak kilometers langs het spoor moeten lopen. Vaak met tot wel 15 kilo aan materieel op hun rug.

Het werk dat zij doen is zwaar, slecht betaald en brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee: ieder foutje kan een ernstig ongeluk tot gevolg hebben. De overheid belooft al jaren lichter gereedschap en technologische middelen voor de spoorwerkers, maar de omstandigheden waaronder zij werken zijn vooralsnog nauwelijks verbeterd.

Het gevolg is een slecht onderhouden spoorwegnetwerk, waar ieder jaar meer passagiers gebruik van maken. Reizigers leggen veelal lange afstanden af in volle wagons. Vooral in de goedkoopste klassen zitten mensen vaak dicht op elkaar. "Al is het niet meer zoals in Bollywood-films", zegt Boom. "Er reizen geen geiten meer mee."

De trein is zo populair, omdat de kaartjes goedkoop zijn. Politici zijn huiverig om de prijzen voor passagierstreinen te verhogen, uit angst de steun te verliezen van de arbeidersklasse. Veel Indiërs die in dorpen wonen en in de grote steden werken, zijn afhankelijk van de trein om thuis te komen.

Het kost veel geld om de prijzen zo laag te houden. En dus is er al tientallen jaren nauwelijks geïnvesteerd in de veiligheid op het spoor. Er zijn weinig beveiligde overgangen en trajecten zijn niet altijd voorzien van een werkend waarschuwingssysteem. In dichtbevolkte gebieden is het spoor een veelgebruikte oversteekplaats voor mens en dier.

Om geld vrij te maken voor veiligheidsmaatregelen, verhoogde de overheid jarenlang de tarieven voor het goederenvervoer. "Maar in die sector is nu een plafond bereikt", vertelt Boom. "Bedrijven stappen over op vrachtwagens omdat het goederenvervoer zo duur is."

De huidige minister van Infrastructuur heeft gezegd dat hij wil investeren. De regering van president Modhi heeft voor de komende vijf jaar 137 miljard dollar vrijgemaakt om het spoorwegnetwerk te moderniseren. Maar om de sporen écht veilig te maken, is meer nodig, denkt Boom. "Het wordt een hele klus om al die jaren achterstallig onderhoud weg te werken."