'Arts kiest vaker voor medicijnen van betalende farmaceut'

Betalingen door de farmaceutische industrie aan artsen hebben invloed op het voorschrijfgedrag van die artsen, blijkt uit onderzoek van de Volkskrant en zorgverzekeraar VGZ. De verzekeraar legde gegevens die de krant uit het transparantieregister haalde naast het voorschrijfgedrag van artsen.

Het gaat in het onderzoek om betalingen voor spreekbeurten, lidmaatschappen van adviescommissies, reizen naar congressen en deelname aan scholingsbijeenkomsten.

Diabetes en cholesterol

VGZ koos voor het onderzoek vier relatief nieuwe middelen: de twee langwerkende insulines Toujeo van farmaceut Sanofi en Tresiba van Novo Nordisk, en de cholesterolverlagers Repatha (Amgen) en Praluent (Sanofi).

Uit de gegevens van VGZ blijkt dat artsen die betalingen ontvangen van de producenten, deze medicijnen vaker voorschrijven dan hun collega's die niet worden betaald door farmaceuten. Zo wordt Toujeo gemiddeld door bijna 20 procent van de internisten voorgeschreven aan diabetespatiënten. Van de artsen die betalingen van Sanofi ontvingen, schrijft ruim 53 procent het middel voor.

Ook schrijven betaalde artsen de medicijnen gemiddeld aan meer patiënten voor dan andere artsen. Dat was bijvoorbeeld het geval bij het Novo Nordisk-middel Tresiba.

Toujeo en Tresiba lijken op het al langer bestaande middel Lantus. De afgifte van de insuline duurt bij deze middelen iets langer. Volgens voorstanders kunnen de middelen daardoor beter voorkomen dat patiënten 's nachts een te lage bloedsuikerspiegel krijgen. Maar tegenstanders zeggen dat de middelen amper iets toevoegen en dat hun veiligheid nog onvoldoende is vastgesteld. Ook zouden ze meer bijwerkingen hebben dan Lantus.

Cholesterol

Bij de cholesterolverlagers Repatha en Praluent gaat het er op dezelfde manier aan toe, al zijn de verschillen daar kleiner. Van alle internisten die bij VGZ bekend zijn, schrijft 4 procent Repatha voor. Van de door producent Amgen betaalde internisten doet ruim 14 procent dat.

Uit onderzoek van het Universitait Medisch Centrum Groningen blijkt bovendien dat de toegevoegde waarde van Repatha en Praluent zeer beperkt is. Mogelijk lopen meer patiënten (ernstige) schade op door de middelen dan er mensen baat bij hebben.

De doorsnee cholesterolverlagers zijn goedkoop, rond de 20 eurocent. Repatha en Praluent, zogeheten PCSK9-remmers, zijn daarentegen peperduur. Volgens VGZ kost een pen met 1 milliliter van het middel op jaarbasis zo'n 3500 euro. De precieze prijs van de middelen is niet bekend, omdat het ministerie van Volksgezondheid er geheime prijsonderhandelingen over voert.