Onderzoek: operaties in Nederland goedkoper dan gedacht
Hugo van der Parre
Research-redacteur
Operaties in Nederlandse ziekenhuizen zijn in vergelijking met het buitenland relatief goedkoop. Dat valt op te maken uit de zogeheten Hip-index die accountantskantoor PwC heeft opgesteld. Hoofdeconoom professor Jan-Willem Velthuijsen heeft de werkwijze van de wereldwijd gebruikte Big Mac-index toegepast op heupoperaties, staaroperaties en keizersneden.
Bij de Big Mac-index wordt berekend hoeveel minuten je moet werken om in je eigen land een Big Mac-hamburger te kunnen kopen. De index is bedacht door het Britse blad The Economist om de koopkracht van burgers in landen te kunnen vergelijken. Velthuijsen heeft voor zeven welvarende landen gekeken hoeveel uur je moet werken om de prijs van de gekozen operaties te kunnen betalen.
Alle kosten
In die berekeningen zijn zoveel mogelijk alle relevante kosten meegenomen, zoals het honorarium van het medisch personeel, de huur van de operatiekamer, gebruik van apparatuur, verwarming en verlichting enzovoorts. De landen waarmee Nederland wordt vergeleken zijn: Zwitserland, Spanje, Verenigd Koninkrijk, Australië, Nieuw-Zeeland, VS en Zuid-Afrika.
Dan blijkt dat Nederland vergeleken met andere landen goedkoop is: het goedkoopst voor de heup-operatie en de keizersnede, het op één na-goedkoopst voor de staaroperatie.
Velthuijsen noemt de uitkomsten verrassend, omdat het traditionele beeld is dat de Nederlandse specialistische zorg duur is. Doorgaans worden de kosten van de zorg berekend als percentage van het bruto binnenlands product (bbp). Nederland geeft volgens het CBS ongeveer 14 procent van het bbp uit aan zorg, meer dan alle andere landen, met uitzondering van de Verenigde Staten. Dat cijfer is zo hoog omdat het CBS ook uitgaven voor welzijn, zoals kinderopvang, meerekent.
Maar ook als van die uitgaven voor welzijn wordt afgezien, geeft Nederland nog altijd bijna 11 procent van het bbp uit aan zorg en is daarmee internationaal zevende. Die hoge klassering komt doordat in Nederland veel meer geld wordt uitgegeven aan geestelijke gezondheidszorg, gehandicaptenzorg en ouderen, dan in andere landen. De Hip-index laat zien dat de individuele behandelingen relatief goedkoop zijn.
Geld erbij
In een reactie op de berekeningen zegt de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) dat op het tarief van een operatie niet veel meer te bezuinigen is. NVZ-directeur Margot van der Starre: "De afgelopen jaren hebben we met z'n allen de zorg efficiënt en goedkoper gemaakt, met een maximale groei van 1 procent per jaar. Maar de ondergrens is wel bereikt. We moeten weer meer gaan investeren."
Van der Starre wijst erop dat er steeds meer dure medicijnen komen en ook nieuwe medische technologie. En na een aantal jaren van stilstand moeten de ziekenhuizen weer investeren, aldus Van der Starre. "Onder andere in goede ICT, want daar is nog veel te winnen, zeker ook in de communicatie met de patiënten.".
Dit scheelt dure ligdagen in een ziekenhuis.
Nederland geeft nu 330 miljoen dollar uit aan heupoperaties. Naar verwachting loopt dat door de vergrijzing in 2030 op tot boven de 430 miljoen dollar. De enige manier om daarop nog te bezuinigen is volgens Velthuijsen door minder operaties uit te voeren. In Nederland krijgen nu 165 mensen op 100.000 inwoners een nieuwe heup, in Spanje 112 op de 100.000. Als Nederland het Spaanse niveau zou halen, scheelt dat 100 miljoen euro per jaar. Maar dan is de prijs misschien dat veel meer mensen problemen hebben met lopen.
Sneller op de been
Orthopedisch chirurg Jack Tauladan van het Beatrix-ziekenhuis in Gorinchem vindt de Hip-index nuttig: "Ik denk dat we nu weten dat we het helemaal niet zo slecht doen. Wel moeten we blijven innoveren om de efficiëntie in de zorg nog beter te maken, maar dat moet gepaard gaan met een goede kwaliteit van zorg. Zo lukt het in ons ziekenhuis patiënten snel te ontslaan na een heupprothese omdat we het pijnprotocol hebben aangepast. Dan kun je ze sneller mobiliseren. Dat is prettig voor de patiënt en scheelt dure ligdagen in een ziekenhuis."