'James Mattis is bikkelharde vechter met vele gezichten'
De toekomstige minister van Defensie van de VS heeft de reputatie van een vechtersbaas die respect afdwingt. "Met oud-generaal James Mattis haalt Trump iemand in huis die zich agressiever zal opstellen tegenover Amerika's vijanden", zegt correspondent Arjen van der Horst. Vannacht maakte Trump bekend Mattis te nomineren als minister van Defensie.
In het NOS Radio 1 Journaal vertelt Van der Horst over het roemruchte verleden van James Norman Mattis (1950). De militair begon zijn carrière veertig jaar geleden bij de Amerikaanse mariniers. "Het is een bikkelharde vechter die opklom tot het hoofd van US Central Command, die de militaire operaties in het Midden-Oosten en Zuidwest-Azië overziet."
Mad dog
Een bekende uitspraak van Mattis: "Ik kom hier vreedzaam. De artillerie heb ik niet meegenomen, maar ik smeek je met tranen in mijn ogen: als je met mij solt, vermoord ik jullie allemaal", citeert de San Diego Union Tribune hem.
Hij is vooral bekend geworden vanwege zijn leiderschap tijdens de bloedige slag bij de Iraakse stad Falluja in 2004. Mattis verdiende er de bijnaam mad dog mee. Trump noemde hem ook zo toen hij de nominatie vannacht bekendmaakte:
Tussen Obama en Mattis boterde het niet. De generaal wilde dat de VS zich strijdbaarder opstelde tegenover Iran. "Die houding vond Obama te riskant", vertelt Van der Horst. Hij onthief de commandant van zijn functie.
Sindsdien had Mattis regelmatig kritiek op Obama's keuzes. De ex-generaal vond dat de president te soft was als het ging om brandhaarden als Irak en Syrië. Daardoor ontstond volgens Mattis een machtsvacuüm, met als gevolg de opkomst van terreurorganisatie IS.
Niet altijd eens met Trump
Volgens Van der Horst is de toekomstige minister een man van vele gezichten. Hoewel Mattis zich kritisch heeft uitgelaten over de atoomdeal met Iran, is hij er niet voor om daar een einde aan te maken. Zo'n besluit zou te veel botsen met de belangen van Amerika. Trump is wel voor beëindiging van het akkoord.
"Ook maakt Mattis zich zorgen over de expansiedrift van de Russische president Poetin", zegt Van der Horst. "Terwijl Trump juist bewondering voor hem heeft en nauw wil samenwerken met Rusland. Mattis vindt dat een slecht idee."
Dat een oud-generaal minister van Defensie wordt, is uitzonderlijk in Amerika. George Marshall was de laatste in 1950. "Het is een moderne traditie dat vooral burgers deze functie krijgen", zegt Van der Horst. Daarbij speelt een grote rol dat wettelijk vastgelegd is dat een Secretary of Defence minimaal zeven jaar uit militaire dienst moet zijn.
Dat is voor Mattis een probleem. Hij is pas sinds 2013 met pensioen, dus het Congres moet expliciet vrijstelling geven. Van der Horst denkt dat de politiek er akkoord mee zal gaan. "Mattis wordt zowel door Republikeinen als Democraten geroemd vanwege zijn scherpe strategische inzichten. Plus: de Republikeinen hebben de meerderheid in de Senaat."
Zorgen
Mensenrechtenorganisatie Amnesty International is bezorgd over de aanstaande benoeming van Mattis. Amnesty wil opheldering over zijn "troebele en tegenstrijdige visie op mensenrechten." De oud-generaal is bijvoorbeeld tegen de sluiting van gevangenkamp Guantánamo Bay op Cuba. Terreurverdachten worden daar zonder aanklacht vastgehouden.
