Nederland was en is voor Israël
Door buitenlandredacteur Monique van Hoogstraten
Ook al groeit alom de kritiek op Israël, Nederland is een trouwe steunpilaar gebleven. De documenten die door WikiLeaks naar buiten zijn gebracht kleuren dat beeld verder in.
Pro-Israël
"Nederland wordt binnen de EU gezien als het meest pro-Israel", zegt een hoge Nederlandse ambtenaar in 2003 tegen de Amerikanen. Een prettige boodschap voor de VS, immers de trouwste bondgenoot immers van Israël.
Als het bijvoorbeeld gaat om de aanpak van Hamas ('op de lijst van terreurorganisaties plaatsen'), of om de afscheidingbarrière die Israël bouwt op Palestijns gebied ('liever buiten het Internatonaal Gerechtshof in Den Haag proberen te houden') zitten Nederland en Amerika op één lijn.
In de jaren daarna rijzen in diverse Europese landen steeds meer kritische vragen over Israël. Met name door de blokkade van de Gazastrook en na de Israëlische aanval op Gaza kalft het begrip voor Israël af. Maar de houding van de Nederlandse regering blijft welwillend, zo niet positief.
Verhagen
Vooral als Maxime Verhagen minister van Buitenlandse Zaken is (2007-2010), betoont Nederland zich een trouwe vriend van Israël. "Ik raak meer en meer geïsoleerd binnen de EU…", klaagt Verhagen in 2009 tegen Hillary Clinton in een gesprek over het Midden-Oosten.
Zou het een gevolg kunnen zijn van een eigenschap die de Amerikanen een paar jaar daarvoor al constateren? "Verhagen wil instinctief de band tussen Nederland en de VS te versterken, zelfs, indien nodig, als dat ten koste gaat van Europa."
Gaza-oorlog
Eind december 2008 valt Israël de Gazastrook binnen, om een einde te maken aan raketbeschietingen vanuit Gaza op het zuiden van Israël. Er komen in de Gaza-oorlog, die drie weken duurt, veel meer Palestijnen dan Israëliërs om het leven, vooral burgers; zo'n 1300 Palestijnen tegen 13 Israëliers.
Er zijn nog meer ongemakkelijke dingen voor Israël: er is witte fosfor gebruikt en Israëlische militairen hebben zich misdragen.
Over die Gaza-oorlog is in de vrijgegeven berichten vrijwel niets te vinden. Wel over de nasleep ervan.
Goldstone
De VN-mensenrechtenraad geeft rechter Richard Goldstone de opdracht een onderzoek te doen naar mensenrechtenschendingen tijdens de oorlog. Zijn rapport is kritisch, zowel over Hamas als over Israël.
Minister Verhagen reageert direct fel op het rapport in de media: het zou eenzijdig de schuld bij Israël leggen. In de Tweede Kamer moet hij even later melden dat hij te voorbarig heeft gereageerd.
Een hoge ambtenaar praat de Amerikanen daarover bij, is nu te lezen. Hij legt uit dat Verhagen te maken heeft met een parlement waarin sommigen kritischer staan ten opzichte van Israël dan hijzelf. "Het is onmogelijk dit meningsverschil over Israël te verbergen", zegt hij.
Ruzie Verhagen - Koenders
Over de vraag wat er met dat rapport van Goldstone moet gebeuren, en wat daarover in een brief aan de Tweede Kamer moet, ontbrandt vervolgens een 'high-level' politiek conflict – zo vertellen een paar Nederlandse ambtenaren aan hun Amerikaanse collega's. Een conflict tussen minister Verhagen (CDA) en minister Koenders van Ontwikkelingssamenwerking (PvdA) die samen bij de VN in New York zijn.
Verhagen wil Israël te vriend houden, Koenders wil een harde aanpak. "Verhagen vindt dat we Israël moeten vertellen: jullie hebben vrienden, maar moeten wel wat concessies doen. Koenders, die druk op Israël wil zetten, ging door het lint."
Het conflict wordt beslecht door topambtenaar De Gooijer, die in de ambtsberichten vaker voorkomt. Hij stelt, na een nachtelijk telefoontje van Balkenende, een brief aan de Kamer op die "de aandacht in de Tweede Kamer afleidt van het gedrag van Israël, zodat de Kamer zich kan richten op het lastiger onderwerp Afghanistan."