Energiebedrijven gaan straks jouw boiler aan- en uitzetten

• Rob Koster

  Economieverslaggever

Zonder dat de bewoners er iets van merkten schakelden netbeheerder Alliander en energiebedrijf Essent het afgelopen jaar in een aantal huizen in Heerhugowaard apparaten aan en uit. Ze deden, met toestemming van de klanten, een proef met elektrische boilers, warmtepompen en zonnepanelen om vraag en aanbod van energie beter op elkaar af te stemmen.

Dat is nodig omdat er steeds meer zonne- en windenergie op de markt komt. Die toename is gunstig voor het milieu en de portemonnee van de energiegebruiker, maar maakt de afstemming van vraag en aanbod van elektriciteit ingewikkelder.

Het Nederlandse elektriciteitsnet is zo ingericht dat er net zo veel energie geproduceerd wordt als er wordt afgenomen. Dat is nu al een hele klus.

Megacomputers van de verschillende elektriciteitsbeurzen in Europa bepalen met algoritmes de energieprijs voor de lange termijn, de dag van morgen en de komende vijftien minuten. De consument betaalt een maandtarief, maar de werkelijke elektriciteitsprijs vliegt de hele dag op en neer om te voorkomen dat het net in onbalans raakt en de stoppen doorslaan.

Gratis elektriciteit door storm

Als er plotseling te weinig energie is, gaan elektriciteitscentrales harder draaien. Als er te veel energie is, worden bijvoorbeeld grootverbruikers als Tata Steel in IJmuiden betaald om energie af te nemen.

Hoe zeer zonne- en windenergie de elektriciteitsmarkt op zijn kop zetten, bleek afgelopen weekend. De eerst fikse herfststorm zorgde voor zo veel energie uit de windmolenparken voor de Duitse kust, dat de stroomprijs daar voor de tweede keer dit jaar onder nul kwam. Dat betekent dat bedrijven betaald kregen om stroom af te nemen.

Energiebedrijf bedient boiler

De wind en de zon kunnen niet aan- en uitgezet worden. Dat betekent dat vraag en aanbod in de toekomst geraffineerder op elkaar afgestemd moeten worden. Uit de proef van Alliander en Essent blijkt dat ook consumenten hier een belangrijke rol bij kunnen spelen.

200 bewoners van Heerhugowaard kregen elektrische boilers, brandstofcellen, warmtepompen en zonschakelaars geleverd die door het energiebedrijf werden bestuurd. Als er op een gegeven moment te veel elektriciteit in omloop dreigde te komen, werden de elektrische boilers aangezet en konden zonnepanelen worden uitgezet. Als er een tekort werd voorzien, konden mensen zelf stroom opwekken met de brandstofcel die als een kleine elektriciteitscentrale gas omzet in elektriciteit.

Zonnepanelen kunnen ook uit

Het lijkt niet erg duurzaam om zonnepanelen uit te zetten. Toch kan het soms een doel dienen, zegt Alliander. Als vraag en aanbod van elektriciteit niet op een heel vernuftige manier op elkaar afgestemd worden zoals bij de proef in Heerhugowaard, is er namelijk kostbare reservecapaciteit nodig.

Energiebedrijven moeten dan bijvoorbeeld gascentrales achter de hand houden voor noodgevallen. Het grootste deel van het jaar zijn zonne- en windenergie voldoende, maar op een bewolkte dag zonder wind moet zo nu en dan de gascentrale aangezet worden. Die gascentrale is dan niet rendabel maar wel nodig om ongelukken te voorkomen.