'Alles wat los en vast zat werd van bodem Javazee gehaald'

Honderden Indonesische duikers hebben jarenlang stukken van oorlogsschepen uit zee bij Java gehaald en verkocht. Dat hebben enkele van hen verteld aan Al Jazeera-correspondent Step Vaessen, die voorheen voor de NOS werkte.

Het is heel goed mogelijk dat op die manier ook de oorlogswrakken van de Nederlandse marineschepen Hr. Ms. De Ruyter en de Hr. Ms. Java zijn leeggeroofd. De lichamen van de bijna 1200 Nederlandse en Indonesische opvarenden zijn nooit geborgen.

"De duikers vertelden me dat tussen 2009 en 2013 honderden mensen hebben gedoken op de oorlogsbodems, op de plek waar ook de De Ruyter en de Java lagen", zegt Vaessen. "In die jaren was de ijzerprijs heel hoog en dus werd alles wat los en vast zat naar boven gehaald."

Ademend door een soort tuinslang verbonden met een compressor wisten de mannen naar eigen zeggen dagelijks zo'n 3000 tot 5000 kilo schroot van 60 à 70 meter diepte naar boven te halen. Daaronder zat ook nog scherpe munitie. Twee mensen kwamen om bij een explosie, zo vertellen de duikers.

Jarenlang werd er dus schroot van scheepswrakken naar boven gehaald, maar er is nog geen direct bewijs dat daar ook onderdelen van de Nederlandse oorlogsschepen bij zaten. Feit is wel dat de duikers het schroot naar boven haalden op de plek in de Javazee waar de Nederlandse en ook Britse wrakken lagen.

Nederlandse experts betwijfelen of het mogelijk is om op deze manier, met tuinslag en compressor, zo diep te duiken. Bij een diepte van 50 meter of meer ontstaat het risico op zuurstofvergiftiging. "Je redt het dan niet meer met gecomprimeerde zuurstof en moet gaan werken met mengsels, bijvoorbeeld helium en zuurstof. En om die menggassen te krijgen, moet je werken met dure systemen", zegt een van de duikexperts.

Vaessen kreeg van de duikers een lepel en een vork met daarop een anker en een wapen. Het is niet duidelijk wat de herkomst daarvan is, dat moet nog worden onderzocht.

Volgens de duikers hebben de havenautoriteiten uiteindelijk de rest van de scheepswrakken weggehaald, maar die ontkennen dat.

Eerder meldden vissers al dat ze op zee brokstukken voorbij zagen komen die mogelijk van de Nederlandse oorlogsschepen afkomstig zouden zijn. Mogelijk ging dat transport naar het eiland Madura, waar grote schepen tot schroot worden gemaakt.