'COC-bezoek koning is belangrijk in tijden van toenemende agressie'

"Zestig jaar geleden, toen ik jong was, was homoseksualiteit volledig taboe. Het woord bestond niet; er waren alleen wat rare gebaren waarmee je kon aangeven dat je vermoedde dat iemand homoseksueel was", zegt de 84-jarige Gerda Tolk.

Zij is vanmiddag aanwezig bij het bezoek van koning Willem-Alexander aan COC Nederland, ter gelegenheid van het 70-jarig bestaan van de homo-emancipatiebeweging. "Ik heb er zin in, maar het is wel een beetje spannend", zegt ze in het NOS Radio 1 Journaal.

Geen idee

Ze wil de koning vooral vertellen over wat ze tegenwoordig doet voor de homobeweging. "Ik geef voorlichting op scholen in Friesland, waar jongeren worden opgeleid voor de zorg. We vertellen daar hoe het vroeger was om homoseksueel te zijn. Daar hebben de jongeren geen idee van."

Juist mensen die werken in de zorg kunnen een belangrijke rol spelen, zegt Tolk. "Homoseksuele ouderen worden in verzorgingstehuizen nog steeds gepest. Niet door het personeel, maar door de ouderen zelf. Die hebben niets te doen. Komt er iemand binnen die weinig over zijn of haar leven zegt, dan beginnen ze te gissen."

Het is de eerste keer dat het COC bezoek krijgt van een staatshoofd. Het is dan ook een belangrijk gebaar, zegt historicus en oud-politicus Coos Huijsen. "Zowel vanuit het oogpunt van de koning als dat van homo's zelf. De koning wil als hart van de natie met iedereen meeleven. En voor de homo's, een gediscrimineerde groep, voelt dit als erkenning. Een beetje solidariteit van het staatshoofd."

Ook Huijsen merkt dat er tegenwoordig heel anders tegen homoseksualiteit wordt aangekeken. "Zo'n veertig jaar geleden kwam ik als eerste parlementariër ter wereld uit de kast. Het was toen volstrekt onbespreekbaar. Geleidelijk aan is het acceptabel geworden. Het COC werd in 1946 opgericht, maar pas in de jaren 70 werd de organisatie erkend. En met het bezoek van de koning zijn we weer een stap verder. Dit is een feestelijke erkenning."

Eerder liet Huijsen vallen dat hij vindt dat het COC het predicaat koninklijk zou moeten krijgen. "Dat was vooral bedoeld om te prikkelen. Ik begrijp dat zoiets pas kan gebeuren als een organisatie ten minste honderd jaar bestaat."

Neef uit de kast

Echte voorbeelden voor lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen en transgenders (LHBT) zijn er in de koningshuizen in de wereld nog maar weinig geweest. "In het Verenigd Koninkrijk is onlangs een neef van de koningin uit de kast gekomen. Dat leverde weinig verraste reacties op en er was vooral sympathie. De Britse prins William heeft zich openlijk uitgesproken voor de LHBT-gemeenschap en ook koning Harald van Noorwegen heeft er in een speech uitgebreid aandacht aan besteed."

Het bezoek van Willem-Alexander aan het COC komt op een belangrijk moment, zegt Huijsen. "We zien de laatste tien, vijftien jaar een terugval op het publieke terrein in de acceptatie van homo's. De agressie op straat neemt toe en er worden steeds meer grappen gemaakt. Dat maakt dit koninklijke gebaar extra belangrijk."