Zeven moorden, vijf moordpogingen en tien verdachten. Dat is het Passageproces, over de liquidaties in de Amsterdamse onderwereld, in een notendop. Het is de langste (en vooral ingewikkeldste) rechtszaak ooit in Nederland: het proces begon in 2007 en loopt nog altijd, nu in hoger beroep.
We schreven dit verhaal oorspronkelijk in november vorig jaar toen bekend werd welke straffen het Openbaar Ministerie eist. Vandaag publiceren we het opnieuw, omdat het Gerechtshof in hoger beroep uitspraak doet. Wat moet je echt weten over dit monsterproces?
1) De slachtoffers
Het begint met ‘de barbecue-moorden’ – ja, een nogal lugubere bijnaam. In 1993 werden de Joegoslaven Djordje Ilic (19) en Samir Hadziselimovic (22), bijgenaamd ‘Sjors en Sjimmy’, gevonden in een uitgebrande auto op een parkeerplaats in Ouderkerk aan de Amstel.
Datzelfde jaar werd sportschoolhouder Tonnie van Maurik in Amsterdam doodgeschoten. Niet veel later volgden in Antwerpen Henie Shamel en zijn vriendin Anne de Witte.
In de jaren erop volgde een reeks moordpogingen en in 2005 en 2006 waren er nog twee liquidaties, die van Kees Houtman en Thomas van der Bijl.
Op het eerste gezicht hadden al deze moorden niet zoveel met elkaar te maken. Maar op het tweede wel.
Al deze mensen waren verbonden met de Amsterdamse onderwereld en de drugshandel.
Achter al die moorden zat volgens het Openbaar Ministerie een criminele organisatie. Een deel ‘bestelde’ de moorden en moordpogingen, anderen organiseerden die en weer anderen haalden de trekker over.
2) De uitvoerders
Een van de belangrijkste verdachten is huurmoordenaar Jesse R. Hij is veroordeeld voor betrokkenheid bij alle liquidaties. Hij kreeg daarbij een paar keer hulp van Mohammed R. en Siegfried S. De rechter noemde die laatste zelfs een “huurmoordenaar in de ware zin van het woord”.
Alle drie kregen ze levenslang.
Dan is er nog Peter la S. Hij pleegde samen met Jesse R. de moord op Kees Houtman. La S. kreeg na strafvermindering acht jaar cel, omdat hij een kroongetuige werd in dit monsterproces. Daarover later meer.
De straffen voor de andere verdachten varieerden van een paar jaar cel tot levenslange straffen.
De huurmoordenaars voerden de moorden niet alleen uit. Zo speelde ‘moordmakelaar’ Fred Ros bij een aantal liquidaties een grote rol. Hij regelde de wapens, de schutters en de betalingen voor de moorden op Kees Houtman en Thomas van der Bijl.
Daarom kreeg hij 30 jaar celstraf.
3) De opdrachtgevers
Maar de huurmoordenaars en moordmakelaar regelden de moorden natuurlijk niet zomaar. Dat deden ze in opdracht, voor een grote som geld.
Het OM vindt het heel belangrijk dat juist die opdrachtgevers hun straf krijgen.
Het OM ziet Dino Soerel en zijn goede vriend Ali Akgün als hoofdrolspelers. Zij zouden aan Fred Ros de opdracht tot de moorden op Kees Houtman en Thomas van der Bijl hebben gegeven en maakten plannen voor nog meer liquidaties.
Ook een andere naam mag niet vergeten worden: Willem Holleeder. Hij is in het Passageproces officieel geen verdachte, maar het Openbaar Ministerie denkt wel dat hij het meesterbrein achter een aantal liquidaties is. Zijn zaak wordt later apart behandeld.
4) De kroongetuigen
Om alle spelers veroordeeld te krijgen, zette het Openbaar Ministerie een zeldzaam middel in: het sloot een deal met Peter la S, in ruil voor strafvermindering. Hij verklaarde onder meer dat Ali Akgün en Dino Soerel aan Fred Ros de opdracht gaven de moorden te regelen.
Het OM eiste levenslang. Maar Dino Soerel en Ali Akgün werden wat betreft de liquidaties vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs.
Daarom heeft het OM een tweede deal gesloten, dit keer met moordmakelaar Fred Ros zelf. Ook hij verklaart dat hij zijn opdrachten heeft ontvangen van Dino Soerel en Ali Akgün.
Ros heeft mogelijk het bewijs om óók Holleeder achter slot en grendel te krijgen. Hij heeft namelijk verklaard dat Willem Holleeder weer aan Dino Soerel de opdracht gaf tot de liquidaties van onder meer Kees Houtman en Thomas van der Bijl.
Het is dus de ultieme poging van het Openbaar Ministerie om deze drie grote spelers toch nog veroordeeld te krijgen.
Het is voor het eerst dat het Openbaar Ministerie kroongetuigen gebruikt die zelf ook een moord hebben gepleegd. Daar is veel kritiek op, want de vraag is of ze de waarheid spreken of hun eigen straatje schoonvegen.
5) De eisen
Het Openbaar Ministerie eist in hoger beroep opnieuw levenslang voor Jesse R., Siegfried S. en Mohammed R. Ook voor Dino Soerel is levenslang geëist. Tegen de rest van de verdachten eist het OM straffen tot veertien jaar cel.
Als het gerechtshof de verklaringen van de kroongetuigen betrouwbaar vindt, zou Dino Soerel inderdaad levenslang kunnen krijgen. Hij heeft zijn gevangenisstraf voor drugshandel inmiddels uitgezeten, maar moet in zijn cel wachten op de definitieve uitspraak van het Hof. Het Openbaar Ministerie is bang dat hij anders vlucht of opnieuw ernstige misdrijven pleegt.
Voor Ali Akgün maakt het niets meer uit. Hij werd eind 2014 geliquideerd in Istanbul. Wie er achter zijn liquidatie zit, is niet bekend.
Ook Fred Ros zit achter slot en grendel, in afwachting van de uitspraak. Op basis van de deal met het Openbaar Ministerie zou hij al op vrije voeten moeten zijn. Maar het Hof wees dat verzoek af, omdat het eerst wil zien wat de verklaringen van Ros uiteindelijk waard zijn in de rechtszaal.
Willem Holleeder zit ook vast. Hij wordt verdacht van verschillende liquidaties en pogingen daartoe. Het onderzoek naar hem loopt nog en hij krijgt een aparte rechtszaak. Wel is hij getuige in de zaak tegen Dino Soerel en de andere verdachten.