'Nieuwe tapwet maakt journalistieke onthullingen onmogelijk'

De nieuwe wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten brengt het werk van journalisten in gevaar. Dat zeggen journalisten in een opiniestuk in de Volkskrant. Als media niet meer kunnen vertrouwen op het recht op bronbescherming zullen bronnen zwijgen, waarschuwen ze.

De ondertekenaars wijzen erop dat onthullingen als de Pentagon Papers (Vietnam), Watergate, de Panama Papers en de Amerikaanse misstanden in de Abu Ghraib-gevangenis in Irak alleen konden worden gedaan omdat de journalisten voor langere tijd, onbespied konden werken met informatie van openbare en anonieme bronnen. Dit soort verhalen is niet meer mogelijk als inlichtingendiensten er vroegtijdig lucht van krijgen, staat in het opiniestuk.

De ondertekenaars zijn Leon Willems (Free Press Unlimited), Thomas Bruning van de Nederlandse Vereniging van Journalisten, Marcel Gelauff (NOS-hoofdredacteur en voorzitter van het Genootschap van Hoofdredacteuren) en Otto Volgenant (voorzitter Studiecommissie Journalistieke Bronvermelding).

Tappen

Zonder bronbescherming zullen diezelfde bronnen afzien van contacten met journalisten, waarschuwen ze. Verhalen die in een democratische samenleving verteld moeten worden, blijven volgens hen zo verborgen voor het publiek.

De nieuwe wet, die nog moet worden goedgekeurd door de beide Kamers, geeft inlichtingendiensten meer mogelijkheden om internet- en telefoonverkeer af te tappen. Nu mogen ze specifieke internetverbindingen aftappen, maar als het aan het kabinet ligt mogen ook grotere groepen internetverbindingen in één keer worden getapt.

Sleepnet

In het Volkskrant-artikel betogen de journalisten dat bronbescherming in de nieuwe wet onvoldoende aandacht krijgt. De overheid krijgt "onder het mom van 'onderzoeksopdrachtgerichte' interceptie de mogelijkheid een sleepnet door dataverkeer te halen". "Dat betekent dat alle gegevens die als 'bijvangst' met het sleepnet naar binnen zijn gehaald en die naar een bron kunnen leiden, niet zijn beschermd in de wet. Hier verdwijnt de bronbescherming via de achterdeur!"

Voor advocaten is in het wetsvoorstel een uitzondering gemaakt. Die moeten vertrouwelijk met hun cliënten kunnen communiceren. De briefschrijvers vinden dat ook journalisten extra bescherming moeten krijgen, waarbij ze wijzen op een aantal gevallen waarbij journalisten doelwit werden van de AIVD.

"Dat we in een tijd leven met dreiging en terreur valt niet te ontkennen, maar bevoegdheden toekennen aan overheidsdiensten, die gemakkelijk naar journalistieke bronnen kunnen leiden, tast de fundamenten van onze rechtsstaat aan", betogen ze, om de Tweede en Eerste Kamer op te roepen zich in te spannen voor aanpassing van het wetsvoorstel.