Small Town America krijgt dankzij Trump een stem in Washington

Donald Trump heeft zijn verkiezing tot 45ste president vooral te danken aan het stemgedrag van blanke Amerikanen, mannen en vrouwen. Dat valt op te maken uit grote verkiezingsonderzoeken als Edison Research en Reuters/Ipsos Election Day. Daarvoor werden tienduizenden Amerikanen ondervraagd bij vele honderden stembureaus in het hele land.

Uit de onderzoeken komt het beeld naar voren van een intens verdeeld land. Zo zijn er grote verschillen tussen blanken aan de ene kant en zwarten en latino's aan de andere kant, tussen jongeren en ouderen, tussen hoogopgeleiden en laagopgeleiden en tussen mensen in de steden en op het platteland.

En dan is er nog het grote verschil tussen mensen met vertrouwen in de politiek en de grote groep die vindt dat ze er in Washington een puinhoop van hebben gemaakt. Bij hen deed de outsider Trump het veel beter dan Clinton, die al decennialang deel uitmaakt van de politieke elite.

Onvrede

Trump legde de basis voor zijn overwinning door de stem van de blanke Amerikaan binnen te halen. Met 70 procent van de stemmers is dit de grootste groep. En van de blanken stemde een forse meerderheid op Trump: 58 procent volgens Edison Research en 56 procent volgens Reuters/Ipsos.

Onder latino's en zwarten was Clinton wel een stuk populairder, maar omdat die groepen veel kleiner zijn, legt dat minder gewicht in de schaal. Clinton deed het bij deze groepen dan wel beter dan Trump, maar weer niet zo goed als Obama vier jaar geleden.

Stad versus platteland

Trump profiteerde van de enorme onvrede in het land. Zestig procent van de ondervraagde stemmers gaf aan te vinden dat het met Amerika de verkeerde kant op gaat. En 75 procent wil een sterke man. De boodschap van de politieke outsider Trump die Amerika weer "great" wil maken, sloeg daarbij aan. Van iedereen die ontevreden was, stemde driekwart op Trump.

In de steden deed Clinton het duidelijk beter, maar in de voorsteden en de minder verstedelijkte gebieden waar bijna de helft van de kiezers woont, was de steun voor Trump groter. Op het platteland stemde volgens Edison Research zelfs ruim 60 procent voor Trump, tegen maar 34 procent op Clinton.

Small Town America heeft een duidelijke boodschap gestuurd naar Washington.

Mensen die op Trump hebben gestemd noemen vaker immigratie en terrorisme als belangrijke thema's. Buitenlands beleid en de economie worden vaak door Clinton-aanhangers genoemd.

Alle ophef die Trump in de campagne veroorzaakte met zijn controversiële uitspraken kon een hele grote groep kiezers uiteindelijk niet veel schelen. Zoals een campagnestrateeg van de Republikeinse partij zegt: "Trump is geen perfecte kandidaat, maar hij heeft wel een bijna-perfecte boodschap".

Ook bij vrouwen en jongeren deed Clinton het een stuk minder goed dan ze had gehoopt. Clinton is de eerste vrouwelijke genomineerde van een van de twee grote politieke partijen. Maar volgens het Reuters/Ipsos-onderzoek deed ze het bij de vrouwelijke kiezers nauwelijks beter dan Trump: 49 procent steunde haar, tegen 47 procent Trump.

Bij jongere vrouwen was het verschil groter, maar toch deed ze het bij hen minder goed dan Obama vier jaar geleden. Een groep waar Clinton het wel goed heeft gedaan is de hoogopgeleide blanke vrouw, maar dat was te weinig om het verschil te maken.

Popular vote

Wat voor Trump ook heel belangrijk is: hij kreeg zijn stemmen op de goeie plekken. Gemeten over de hele Verenigde Staten ontlopen hij en Clinton elkaar niet veel in stemmen. Sterker nog, Clinton blijft Trump voor en kan de zogeheten popular vote winnen. Volgens de laatste tellingen heeft Clinton 47,6 procent van de stemmen, tegen 47,5 voor Trump. Ruim 90 procent van de stemmen is inmiddels geteld om 13.20 uur.

Maar meer dan een schrale troost is dat niet, want het gaat om het aantal kiesmannen. En daarin heeft Trump de meerderheid behaald.

Als Clinton inderdaad de popular vote wint, herhaalt de geschiedenis zich. Al Gore kreeg in 2000 landelijk gezien ruim een half miljoen stemmen meer dan George W. Bush. Maar Bush kreeg, na de hertelling in Florida, de meerderheid in het kiescollege en kwam dus in het Witte Huis. In de 19de eeuw gebeurde het zelfs drie keer (in 1824, 1876 en 1888) dat de kandidaat met de meeste stemmen toch naast het presidentschap greep.

Vooraf werd de kans dat Trump zou winnen door grote Amerikaanse media op een procent of twintig geschat. Hij zou zo'n beetje alle swing states moeten winnen en de kans daarop was erg klein. Toch is dat precies wat Trump deed. Hij won North Carolina, Iowa en Florida. En Trump verbaasde iedereen door ook Wisconsin, Ohio en Pennsylvania te 'stelen', staten die bij de afgelopen zes presidentsverkiezingen altijd naar de Democratische kandidaat gingen. Vooral daar is de onvrede groot, onder meer door de verdwijnende industrie.

Trump bleek met zijn onconventionele boodschap uiteindelijk veel meer kiezers aan te spreken dan opiniepeilers dachten.