Het zijn mannen, ze zijn blank, gemiddeld 60 jaar oud en ze hebben veel macht: toezichthouders.
In eerste instantie een behoorlijk gááááp-onderwerp, zeker voor jongeren. Maar dat moet anders, vinden ze bij Stichting Blikverruimers. Ze zijn een cursusjaar gestart om meer jongeren in een Raad van Toezicht of Raad van Commissarissen te krijgen.
Is dat boeiend?
Ja, eigenlijk wel. Als toezichthouder heb je namelijk veel te zeggen. Je bent degene die als laatste akkoord geeft voor een miljoenendeal en checkt of alles wel netjes verloopt binnen een bedrijf. Jongeren denken over bepaalde zaken heel anders dan ouderen. De gemiddelde leeftijd omlaag halen is daarom belangrijk, zeggen de initiatiefnemers.
De tijd dat de grijze mannen met een goede fles wijn en sigaren aan tafel besluiten nemen, is wat hen betreft voorbij. Een jaar lang worden elf talenten klaargestoomd. Wat doe je als toezichthouder? Waar moet je op letten bij je werk? Maar ook: hoe overleef je tussen de zestigers?
Zonder ervaring zijn jongeren sowieso vaak niet welkom in een Raad van Toezicht of Raad van Commissarissen. Neem Nienke Bos van 25. Ze solliciteerde voor de Raad van Toezicht van het ziekenhuis waar ze al negen jaar werkt. Collega's zagen dat helemaal zitten: "Echt iets voor jou." Ze stuurde een brief, maar werd direct afgewezen. Tsja, die bestuurlijke ervaring, hè?
Nu loopt ze dankzij Blikverruimers als stagiaire mee bij een Raad van Toezicht van een andere zorginstelling. Ze is ook promovenda aan een universiteit. Ze wil het werk blijven doen, want het is "onwijs interessant". Zo'n beetje iedereen krijgt namelijk te maken met zorg, zegt ze. "Je ziet over het algemeen dat het in de zorg steeds meer draait om efficiëntie en minder om de patiënt. Daar valt winst te behalen."
En hoe gaat ze daar in de Raad van Toezicht iets mee doen? "Het houdt daar niet op bij roepen dat iets niet goed is. Je kunt controle uitoefenen en bijsturen, op het hoogste niveau."
Als jong persoon moet je op dat niveau wel iemand durven aanspreken, zegt Eduard Schmidt van Stichting Blikverruimers. "Kritisch zijn en met een bepaalde frisse charme je punt duidelijk proberen te maken."
Ouderen denken: o, Snapchat, dat waait wel over.
Nee, het is niet schoppen tegen de gevestigde orde. De Blikverruimers zijn zeker geen protestbeweging, zeggen ze. Ze willen een aanvulling zijn, zodat ook op een compleet andere manier naar zaken gekeken kan worden.
Jongeren hebben verstand van dingen waar ouderen vaak maar weinig van snappen, zegt Talitha Muusse. Ze is 25 en zit al drie jaar in de Raad van Toezicht van MVO Nederland. Daar werd ze voor gevraagd. Ze geeft een typisch voorbeeld van het verschil tussen jongeren en ouderen: "Neem Snapchat, Uber of Airbnb. Ouderen snappen vaak niet dat zulke bedrijven miljarden euro's waard kunnen zijn. Ze denken: o, joh, dat waait wel weer over."
Zelf kreeg Talitha het voor elkaar dat MVO Nederland zich meer focuste op ondernemers en zzp'ers, iets wat tot voor haar komst veel minder het geval was. Ze vertelt dat het best leuk is tussen de grijze zestigers:
De meeste raden komen zes tot acht keer per jaar bij elkaar. In de tussentijd ben je niet bezig met de dagelijkse gang van zaken binnen een organisatie. Een veredelde hobby wil Eduard het niet noemen. "Daarvoor zijn de risico's te groot. Als er iets goed misgaat, dan ben jij als toezichthouder verantwoordelijk."
Daarom is een Raad van Commissarissen of een Raad van Toezicht vaak negatief in het nieuws. Een bouw waar miljoenen mee gemoeid zijn die niet doorgaat, Camiel Eurlings die op non-actief wordt gesteld, voetbaltrainers die het veld moeten ruimen: het is vaak 'de schuld' van een Raad van Commissarissen.
Dat betekent dus ook veel verantwoordelijkheid als jongere. "Jij bent de laatste die ja of nee zegt tegen een voorstel. Dat kan soms best eng zijn", zegt Talitha. "Maar het is daarom juist zo belangrijk dat ook jongeren worden gehoord."
Die ouderen denken: we laten 'm wat roepen en negeren 'm.
Gerard van Vliet van de Nederlandse Vereniging van Commissarissen en Directeuren betwijfelt of het initiatief van Blikverruimers iets gaat opleveren. Ja, opleiding en begeleiding zijn dé manier om jongeren te betrekken, maar dat is eerder geprobeerd. "Let op mijn woorden: over tien jaar voer ik dezelfde discussie."
Het blijven, denkt hij, de ouderen die het voor het zeggen hebben. Het wereldje verander je niet zomaar. Hij heeft al veel jongeren zien afdruipen. "Dan worden ze toegevoegd aan een Raad van Toezicht en denken die ouderen: we laten 'm wat roepen en negeren 'm dan."
Soms ziet hij bedrijven die benoemen dat ze een jonger iemand of een vrouw hebben aangesteld als commissaris. "Het is altijd goed om fris bloed te hebben, als dat bloed van toegevoegde waarde is. Uit pr-overwegingen maar een 24-jarige erin zetten heeft geen zin."