AFM wil rekening houden met psychologie van lener
De Autoriteit Financiële Markten (AFM) gaat inzichten uit de psychologie gebruiken bij het beoordelen van aanbiedingen voor consumptief krediet. Tot nu toe kijkt de toezichthouder vooral of consumenten de juiste informatie krijgen. De wijze waarop die informatie wordt aangeboden wil de AFM nu ook meewegen bij het vaststellen of een aanbieding voor een lening door de beugel kan.
Als voorbeeld van de nieuwe aanpak noemt de AFM een aanpassing bij het aanbieden van studiefinanciering. Daarbij werd de optie ‘maximaal’, die standaard werd aangezet in het aanvraagscherm, verwijderd, waarna de aanvrager alleen nog zelf een bedrag kon invullen. Dit leidde tot een halvering van het aantal studenten dat maximaal leende.
De manier waarop de informatie over een lening wordt aangeboden, noemt de AFM de keuzeomgeving. In het rapport Consumentengedrag op de markt voor consumptief krediet staat dat deze omgeving van grote invloed is op het gedrag van de consument. De toezichthouder wil dat de informatie zó duidelijk is dat consumenten niet te veel lenen.
Schuifje
De AFM werpt in het rapport onder meer een kritische blik op aanbieders van leningen die op hun website een schaal met een schuifje gebruiken om het leenbedrag in te stellen. De AFM vermoedt dat mensen geneigd zijn om meer geld te lenen als er hoge bedragen bij de schaal staan. Ook de lengte van de schaal, en de stapjes die genomen kunnen worden, zijn van invloed op het leenbedrag dat wordt gekozen.
Ook de terminologie speelt een rol. Woorden 'saldo' of 'beschikbare ruimte' roepen positieve associaties op, ook als ze worden gebruikt voor het aanduiden van een schuld, lening of krediet. Uit een ander onderzoek bleek dat mensen rood staan niet ervaren als een schuld, indien het saldotekort staat vermeld onder 'beschikbare middelen'.
Korte termijn
De AFM gaat onderzoeken of de consument andere keuzes maakt als in reclames duidelijk wordt verteld wat de totale kosten van een krediet zijn, in plaats van alleen te vertellen wat het maandbedrag is.
De toezichthouder zegt verder dat mensen vaak gericht zijn op de korte termijn. De mogelijkheid om nu geld te kunnen besteden krijgt meer 'mentale ruimte' dan het later aflossen van de schuld. De AFM wil dat in reclames de voor- en nadelen van een lening "gebalanceerd en even zichtbaar" worden weergegeven, zodat 'negatieve sturing' wordt voorkomen.
De AFM gaat over de nieuwe aanpak praten met de aanbieders van leningen, zoals banken en verzekeraars. Ook wordt er contact gelegd met gedragswetenschappers. Dat kan leiden tot nieuwe regels voor het verstrekken van kredieten.
De AFM verwacht dat de periode van nader onderzoek ongeveer een jaar gaat duren. Daarna kunnen mogelijk nieuwe regels worden ingevoerd.