Aberfan: een ramp die voorkomen had kunnen worden
09.15 uur, 21 oktober 1966. Een lawine aan mijnafval stortte zich vanaf de heuvel op het lager gelegen dorp Aberfan. De lokale basisschool raakte als eerste bedolven onder een gitzwarte laag modder en puin.
"Het dorp was al wel gewend aan overleden mijnwerkers die niet meer onder de grond vandaan kwamen", vertelt de Britse versie van het polygoonjournaal uit 1966. "Maar nu moesten die mijnwerkers hun eigen kinderen uit de modder opgraven."
In de Britse media kwamen de afgelopen dagen veel ooggetuigen aan het woord. Zo vertelt een vrouw dat ze zich nog herinnert dat ze met een ambulance naar het ziekenhuis werd vervoerd. Ze zat op de getroffen school. "Daar hoorde ik dat mijn broertje was overleden. Mijn zusje. En dat al mijn vrienden waren omgekomen."
Er was veel woede in Aberfan over het feit dat de ramp voorkomen had kunnen worden. In het dorp waren veel zorgen over de veiligheid van de mijnschacht en het zich maar opstapelende mijnafval op de heuvels rond het dorp. Sommige ouders wisten dat de school weleens als eerste geraakt zou kunnen worden als het mis zou gaan. Maar de autoriteiten deden niets met die waarschuwingen, vertelt de Welshe historicus Ben Curtis, die veel onderzoek deed naar de ramp. "Het was daarmee te verwachten dat het kon gebeuren. Het was zeker geen onvoorspelbare ramp."
Nauwelijks gehoord
Ook voelden veel inwoners zich in de dagen na de ramp nauwelijks gehoord in de rest van Groot-Brittannië. Zeker toen koningin Elizabeth besloot niet af te reizen omdat ze de reddingswerkers niet in de weg wilde lopen. Een beslissing, zo zei ze later, waar ze enorm veel spijt van heeft gehad.
Vandaag is er wel volop aandacht voor Aberfan. Prins Charles bezocht het dorp om met nabestaanden te spreken en plantte een boom in de speciale gedenktuin die is aangelegd op de plek waar de school stond. Ook werd er op veel plekken om 09.15 uur een minuut stilte gehouden.
Ook leeft zelfs bij de huidige generatie schoolkinderen in Aberfan een scherp besef over wat er vijftig jaar geleden is gebeurd. "Het is een ongelooflijk moeilijk onderwerp om met kinderen te bespreken. Maar wel belangrijk. En je merkt hoeveel de kinderen al meekrijgen vanuit huis", zegt schooldirecteur Simone Rogan tegen de BBC. Al spreekt ze wel de hoop uit dat deze generatie niet meer hoeft op te groeien met het verdriet en de woede van Aberfan.