Duurzaam plastic in de toekomst: van schimmelsmoothie tot plantenpot

We kennen allemaal het probleem van het plastic afval. Een gemiddeld huishouden in Nederland gooit zo’n vijftig tot zestig kilo plastic verpakkingen per jaar weg.

Doodzonde, als je bedenkt dat lang niet al dat plastic wordt hergebruikt en zelfs in de oceanen terechtkomt. Het World Economic Forum waarschuwde in januari dat de oceanen in 2050 meer plastic dan vis zullen bevatten, als we zo doorgaan. Hoe komen we van die enorme berg plastic af?

Een oplossing kan wel eens uit onverwachte hoek komen: schimmel.

In Utrecht werken wetenschappers onder leiding van hoogleraar Han Wösten aan een biologisch afbreekbaar alternatief voor plastic, waarvoor geen fossiele brandstoffen nodig zijn.

Ze kweken schimmel (mycelium) op plantaardig landbouwafval waar behalve een plasticachtig materiaal ook andere afbreekbare producten van te maken zijn, zoals hout, rubber, leer en textiel.

De schimmels worden eerst goed met elkaar vermengd in een blender. “Dan hebben we een soort smoothie van schimmel”, vertelt Wösten. Deze ‘smoothie’ wordt vervolgens gemengd met de grondstof. Daar kunnen de schimmeldraden doorheen gaan groeien. “Na een dag of vier in de warme groeikamer is het helemaal met elkaar verweven en is er nieuw materiaal ontstaan.”

Maar schimmel, word je daar niet ziek van? Er bestaan zo'n tien miljoen verschillende soorten schimmels en volgens Wösten is daarvan maar een heel klein percentage slecht en ziekmakend. Bovendien blijft de schimmel aan het einde van het proces niet in leven. Het materiaal wordt verwarmd tot zestig graden, daarna zijn alle schimmels dood. “Wat overblijft, is een natuurlijk product. Dat is dus echt niet vies.”

Schimmelpot

De schimmelonderzoekers werken samen met een Westlandse kweker die jaarlijks één miljoen ficussen kweekt. “Dit project is een mooie kans om een duurzaam alternatief voor al die plastic plantenpotten te ontwikkelen”, vertelt kweker Erik Persoon uit Honselersdijk.

In Nederland worden jaarlijks zo’n drie miljard plastic plantenpotten gebruikt. “Het is een hele uitdaging om zo’n schimmelpotje te ontwerpen, er moet met zoveel dingen rekening gehouden worden”, vertelt Wösten. “Hoe gedraagt de plant zich in de pot? Gaat de pot niet te snel kapot, bijvoorbeeld? Daarom gaat de kweker ze in de praktijk testen.”

Het experiment is nu nog in de eerste fase. “Maar we verwachten binnen drie of vier jaar wel een commercieel succesvol product te hebben dat we echt kunnen gebruiken”, aldus kweker Persoon.

Nog duurzamer

Wösten is er ervan overtuigd dat schimmel op termijn een van de duurzame alternatieven zal zijn voor het plastic verpakkingsmateriaal. “Volgens onze berekeningen komen wij qua prijs al dicht in de buurt van een plastic pot, daarom zal het zeker een aantrekkelijk alternatief kunnen worden”, aldus Wösten. “Intussen onderzoeken we hoe we het productieproces nog duurzamer kunnen maken.”

NOS Dag van de Duurzaamheid, 16.50 - 17.40 uur, NPO 2 en NOS.nl