'Guterres had betere papieren dan de vrouwelijke kandidaten'

De VN heeft een nieuwe secretaris-generaal en het is geen vrouw uit Oost-Europa geworden, ondanks de nadrukkelijke wens van vertrekkende VN-chef Ban Ki-Moon en een groot aantal lidstaten. Is de verkiezing van de Portugees Guterres een verrassing?

Robert van de Roer, expert internationale diplomatie, zegt dat Guterres gewoon de beste papieren had: "Hij is tien jaar lang premier van Portugal geweest en tien jaar lang een goede voorzitter van de vluchtelingenorganisatie van de VN. Daarmee kent hij het reilen en zeilen van de VN ook uitstekend. Verder had hij prima sollicitatierondes. Ook een voordeel is dat er aan Guterres geen affaires kleven. Hij is van onbesproken gedrag."

Deze eigenschappen gaven volgens Van de Roer uiteindelijk de doorslag. Daardoor is de nieuwe VN-secretaris-generaal opnieuw geen vrouw, hoewel wel vijf van de tien kandidaten vrouw waren. "De Russen hadden al twijfels bij de Bulgaarsen Bokova en Georgieva. Het is misschien teleurstellend dat het geen vrouw is geworden, uiteindelijk kijken de lidstaten naar het totaalplaatje. En al die lidstaten hebben hun specifieke belangen en eisen."

Machtsspel

Ook voor Dick Leurdijk, deskundige internationale betrekkingen en kenner van de VN komt de aanstelling van de Portugees niet als verrassing. Volgens Leurdijk is de verkiezing van de nieuwe VN-secretaris-generaal vooral een kwestie van machtspolitieke spelletjes achter de schermen.

"De kandidaten hebben voor de bühne presentaties mogen houden, zoals bij onze burgemeestersverkiezingen. Maar achter de schermen bepalen vooral Rusland en de Verenigde Staten wie het gaat worden. De nieuwe secretaris-generaal moet voor hen acceptabel zijn, hen niet voor de voeten lopen." Teleurstellend noemt Leurdijk de consensus-kandidaat wel. "Ik verwacht niet dat Guterres nieuw bloed gaat brengen in de VN."

Nieuwe ijstijd

Makkelijk zal Guterres het volgens Van de Roer niet krijgen als nieuwe secretaris generaal. "We zijn in een nieuwe ijstijd terechtgekomen. De VN is hulpverlener geworden, in plaats van vredesbrenger. Guterres heeft een baan uit de hel gekregen in het machtsspel tussen Amerika en Rusland."

Guterres moet dus spitsroeden lopen. "Ban Ki-moons voorganger Kofi Annan had enorm veel charisma. Dat heeft Guterres niet. En Guterres heeft nog geen langetermijnvisie, maar misschien ontwikkelt hij die, net als Annan."

Stemmen

De Veiligheidsraad komt morgen bijeen om Guterres voor te dragen aan de 193 leden tellende Algemene Vergadering van de VN, die formeel de benoeming moet goedkeuren.