Stevige taal Britse premier, maar brexit-vragen blijven
Het is voor een Britse premier de belangrijkste thuiswedstrijd van het jaar: het partijcongres. Theresa May zal vanmiddag voor het eerst in haar loopbaan de Conservatieve achterban toespreken als prime minister. Bovenaan de agenda: de brexit, waarover May vanaf maart volgend jaar wil gaan onderhandelen.
Maar hoewel ze zal claimen dat ze een begin maakt met het terughalen van soevereiniteit uit Brussel, zal ze verder weinig details geven over hoe de Britten de onderhandelingen over EU-uittreding willen gaan vormgeven.
In een interview met de Sunday Times vanmorgen gaf ze al grotendeels weg hoe haar speech in Birmingham zal klinken. 'May geeft het startschot voor brexit', tekende de krant op. De Conservatieve leider maakt straks bekend dat ze volgend jaar de uit 1972 afkomstige European Communities Act wil schrappen. Die wet bekrachtigde de Britse toetreding tot de EU en bevestigde ook dat EU-wetgeving boven de Britse, nationale wetgeving kwam te staan.
Met een nieuwe wet, de 'Great Repeal Act', wil ze dat alle EU-wetgeving wordt overgeheveld naar de Britse wetgeving. Vervolgens kunnen de Britten alle regels schrappen die ze als zinloos of onnodig beschouwen. Volgens de premier is dat een begin om Groot-Brittannië "weer een soeverein en onafhankelijk land te maken".
Gemor over onduidelijkheid
Ze moet vandaag ook wel met iets komen. Zowel binnen haar partij als in het land klinkt gemor over de onduidelijkheid waarmee de brexit nog altijd is omgeven. De Conservatief Ken Clarke, voormalig minister van Financiën en invloedrijk backbencher, zei tegen de Sunday Times dat de regering nog nauwelijks een idee heeft hoe de EU-uittreding eruit gaat zien. Hij verwacht dat het nog wel acht jaar kan duren voor de Britten de EU volledig hebben verlaten.
Maar ook het bedrijfsleven begint zich te roeren. Nissan, de Japanse autofabrikant met een grote fabriek in het Noord-Engelse Sunderland, dreigde deze week met het uitstellen van investeringen zolang er zoveel onduidelijk blijft. Ook de financiële sector in Londen wil graag garanties dat banken kunnen blijven opereren op een manier zoals ze nu doen. Die garanties kan de Britse regering nog niet geven.
May zal zich amper in haar kaarten laten kijken, omdat ze anders haar onderhandelingspositie zal verzwakken. Een ding is nu wel duidelijk: ze wil in maart volgend jaar de beruchte Artikel 50-procedure beginnen, waarmee de onderhandelingen met Brussel over een brexit officieel kunnen beginnen.
Mays stevige taal over soevereiniteit en onafhankelijkheid vandaag is vooral van symbolische waarde en bedoeld om haar eurosceptische achterban gerust te stellen. Het Vote Leave-kamp riep immers in de referendumcampagne al op tot het schrappen van de wet uit 1972, in hun ogen een belangrijke eerste stap. Maar de nieuwe Great Repeal Act zal pas ingaan als de Britten ook daadwerkelijk uit de EU zijn gestapt. En dat ze dan niet langer EU-wetgeving hoeven laten prevaleren, is geen verrassing.
Gevoelig thema parkeren
Met een pittige speech wil de premier uitstralen dat ze de brexit-trein in gang heeft gezet, in de hoop dat het gevoelige onderwerp daarmee de overige drie dagen van het partijcongres zoveel mogelijk geparkeerd kan worden. Ze wil graag haar handen vrij hebben om zich ook op binnenlandse onderwerpen te richten. Zeker nu de belangrijkste oppositiepartij, Labour, zo met zichzelf overhoop ligt sinds de herverkiezing van Jeremy Corbyn als leider, zal ze proberen het politieke midden meer aan te spreken. Teleurgestelde, gematigde Labour-kiezers kunnen haar bij volgende verkiezingen aan een enorme meerderheid helpen.
De roep om volgend jaar vervroegde verkiezingen te houden, heeft May overigens ontkracht. Ze zei in het interview met de Times dat dat voor te veel instabiliteit zorgt. De volgende Britse verkiezingen staan gepland voor 2020.
