De olieprijs stijgt. Betaal je straks weer meer aan de pomp?

• 

  André Meinema

  Verslaggever economie

De OPEC, de kartelclub van 14 belangrijke olieproducerende landen, gaat minder olie oppompen. De olielanden hebben dat gisteren afgesproken. En prompt vloog de prijs van ruwe olie, het bekende vat Brent-olie, omhoog naar bijna 50 dollar. De OPEC is goed voor een derde van wereldolieproductie. Rusland en de VS zijn samen goed voor een vijfde.

Wat betekent dit akkoord? Is dit het einde van de lage olieprijs? En wat merken we ervan aan de benzinepomp?

Is het een verrassend akkoord?

Het is zonder meer verrassend. Het is de eerste afspraak met alle neuzen in dezelfde richting over beperking van de olieproductie sinds de olieprijs twee jaar geleden instortte. Het is geen officiële OPEC-conferentie, maar een informeel overleg van OPEC-olieministers in de marge van een energieconferentie in Algerije. Bijzonder was ook dat ook Rusland, de grootste olieproducent aanschoof.

De verwachtingen werden vooraf naar beneden bijgesteld: "er komt geen akkoord, we spreken elkaar enkel", werd gezegd. En dan rolt er toch een afspraak uit over de beperking van productie met 750.000 vaten per dag, oftewel zo'n 2 procent, vanaf november.

Het zijn papieren cijfers en je kunt zelfs twijfelen of ze wel kloppen want de OPEC heeft een reputatie van rammelende productiecijfers. En het moet allemaal nog wel bekrachtigd worden op een echte OPEC-vergadering in november. Maar het sorteert nu al effect. Het is soort management by speech: de olieprijs stijgt al zonder dat je aan de oliekraan draait.

De goedkope olie zit de OPEC hoog?

Ja, de lage olieprijs heeft een financiële ravage aangericht. Veel OPEC-landen drijven op olie. Olie financiert de welvaart en voorkomt politieke en sociale onrust in veel van de deelnemende landen. Dus ze zitten klem. Het is vooral een gevecht om wie wat inlevert. OPEC-leider Saudi-Arabië is de grootste producent, maar heeft geen zin om het meeste (of als enige) in te leveren. Iran mag de oliemarkt weer op en wil alleen maar meer produceren. Venezuela kampt met een enorme binnenlandse crisis en heeft de oliedollars hard nodig.

Maar ook niet-OPEC-landen willen een hogere olieprijs. Rusland zit door onder meer de olie in een recessie, en de Verenigde Staten hebben de dure productie van schalie-olie teruggeschroefd. En de oliesector snakt ook naar hogere prijzen. Daar zijn in de voorbije twee jaar al meer dan een kwart miljoen banen verdwenen, is er voor tientallen miljarden bezuinigd en zijn investeringen enorm teruggeschroefd.

Is dit het einde van de lage olieprijs?

Mogelijk. Als het akkoord stand houdt en de OPEC-landen houden zich er aan, kan dit wel eens de ommekeer worden. Het huidige probleem is overproductie en te weinig vraag. Daarom is de prijs laag.

Met een hogere olieprijs wordt ook andere, dure, olie weer lucratief. Je hebt makkelijk winbare olie, die is goedkoop en daar is OPEC groot in. Maar de laatste decennia is er steeds meer moeilijk winbare en dus dure olie gevonden, zoals in diepe wateren, poolgebieden, teerzanden en schaliegesteente. De VS heeft veel schaliewinning stilgelegd omdat het meer kostte dan je eraan verdiende. Dus als de olieprijs stijgt gaat daar de kraan weer open, en meer olie zou de prijs weer wat kunnen drukken.

Wordt benzine nou ook weer duurder?

Als het akkoord in november stand houdt, kunnen de prijzen weer oplopen. De prijs van ruwe olie maakt maar een deel uit van de benzineprijs, het gros is accijns en belastingen, maar als de olieprijs stijgt gaat onvermijdelijk ook de prijs aan de pomp omhoog.

De prijs van Brentolie ging na het akkoord direct omhoog: van 46 naar 49 dollar. Bij het begin van de beurshandel kost Brent 48,50 dollar voor een vat van 159 liter. Dus de stijging is significant, maar gaat niet door het dak. Nog niet.

Keerpunt of niet

Volgens analist Jos Versteeg van Theodoor Gilissen is de stap van de OPEC een 'game changer' en een fundamentele omslag in de policy van het oliekartel. "Saudi-Arabië zegt nu "We willen een hogere olieprijs" en tot nu was het vooral het vasthouden van het oliemarktaandeel."

Oud Shell-topman Jeroen van der Veer ziet het meer als een tussenstap. "Een keerpunt? Ik denk het nog niet. De OPEC wordt qua productiecijfers lang niet altijd vertrouwd." Op prijzen zal het beperkte invloed hebben omdat de olievooraden nog zo groot zijn.

"Voor bedrijven in de oliesector is een hogere olieprijs meer dan welkom,"zegt Van der Veer. "De offshore-industrie loopt leeg qua orders en werk en als de olieprijs met 10 dollar stijgt naar 60 dollar of iets meer, dan komen eindelijk de broodnodige investeringen weer op gang."

Beleggers in de oliesector hebben het akkoord met open armen ontvangen. Op de beurs schieten de aandelen koersen van olie- en offshorebedrijven als Shell, SBM Offshore en Fugro vijf procent omhoog. Het vooruitzicht van hogere brandstofprijzen is voor luchtvaartmaatschappijen weer minder prettig. De aandelen van Air France-KLM en Lufthansa dalen met zo'n 3 procent.