'Bijzondere inktvis met 90 armen moet beschermd worden'
Het gaat niet goed met de nautilus, een zeldzame inktvissoort die in een schelp leeft in de diepzee. "Het is een levend fossiel, dat in honderden miljoenen jaren nauwelijks veranderd is", vertelt onderzoeker Auke-Florian Hiemstra van Naturalis in het radioprogramma Nieuws & Co.
Deze week vindt in Johannesburg een conferentie plaats over de handel in bedreigde planten- en diersoorten. Ook de nautilus wordt daar besproken. Vroeger vingen vissers in de Filipijnen zo'n 75 exemplaren per dag, tegenwoordig nog maar 3 of 4. Hiemstra wil voorkomen dat deze bijzondere diersoort uitsterft.
De nautilus leeft dus in een schelp en heeft veel armen. Ter vergelijking: een octopus heeft acht armen, een zeekat tien en de nautilus negentig. "Het is een bijzonder beest. Hij leeft in de diepzee op honderden meters diepte. Hij komt voor in de Filipijnen, Indonesië en Australië. Het is echt een apart geval."
Omhoog naar de garnaaltjes
De schelp is zeer geliefd en er wordt veel in gehandeld. Mensen vinden de schelp er mooi uitzien, bijvoorbeeld als decoratie in de woonkamer.
Het onderkomen van de nautilus is voor het dier erg functioneel. "In de schelp zitten allemaal kleine kamertjes, daarin kan hij lucht pompen of lucht eruit laten", vertelt Hiemstra. "Overdag zit hij diep in de diepzee, maar 's nachts begint hij honger te krijgen. Dan laat hij wat lucht in de schelp en gaat hij omhoog. In ondieper water eet hij wat garnaaltjes, wat krabbetjes en als zijn buik vol zit, laat hij weer wat lucht ontsnappen en zakt hij dus weer veilig de diepzee in."
Wat hem ook bijzonder maakt, is dat de inktvissoort honderden miljoenen jaren oud is. Hiemstra noemt hem een levend fossiel. "In Naturalis hebben we een fossiele schelp liggen van 500 miljoen jaar oud en hij is in al die tijd eigenlijk nauwelijks veranderd. Dus als je kijkt naar de nautilus, kijk je eigenlijk terug de tijd in."
De laatste miljoenen jaren is er een naakte aap ontstaan. Dat zijn wij, de mensen, die hem zo mooi vinden dat we hem massaal uit de diepzee trekken.
Het treurige van het verhaal is dat het dier al 500 miljoen jaar van alles overleefd heeft, zoals klimaatsveranderingen en rampen, maar dat hij het nu moeilijk heeft, stelt Hiemstra. "Alles heeft hij dapper doorstaan, maar de laatste miljoenen jaren is er een naakte aap ontstaan. Dat zijn wij, de mensen, die hem zo mooi vinden dat we hem massaal uit de diepzee trekken".
Lijst met beschermde dieren
Op de conferentie is een voorstel ingediend om de nautilus een beschermde status te geven en de komende dagen wordt erover gestemd. Hiemstra hoopt dat het dier op de lijst geplaatst kan worden, zodat de handel tijdelijk kan worden stilgelegd. "Dan kunnen we kijken hoe het gaat met het dier en hopelijk kunnen we hem dan beschermen. Het zou zo zonde zijn als hij uitsterft."
"Het is een prachtig beest, maar als je er allemaal eentje thuis op de plank wil hebben, is het einde verhaal. Dan is het levend fossiel niet meer levend."