Zuidelijke EU-landen vergaderen apart: valt Europa uiteen?
Het is niet de eerste groep Europese landen die apart bijeen komt, maar het is wel voor het eerst dat er een apart overleg is waarbij alleen de Zuid-Europese landen aanwezig zijn.
In Athene, onder leiding van de Griekse premier Tsipras, vergaderen Griekenland, Frankrijk, Italië, Spanje, Portugal, Cyprus en Malta. Die landen hebben het gevoel dat ze worden weggezet als potverteerders die alleen maar naar Brussel komen om geld te vragen. Om sterk te staan, spreken ze met elkaar om vooraf hun standpunten af te stemmen.
In hun slotverklaring dringen ze aan op een effectieve bescherming van de EU-grenzen en veiligheid voor de inwoners, versterking van de samenwerking met Mediterrane en Afrikaanse landen, het creëren van meer economische groei en werkgelegenheid en een betere aanpak van het migratie-probleem.
Steeds vaker overleggen EU-landen in kleine groepjes in plaats van met alle 28. De Baltische staten voeren ook onderling overleg, en ook vier Oost-Europese landen doen dat: Hongarije, Polen, Slowakije en Tsjechië (de Visegrad-groep). Meestal zijn die bijeenkomsten aan de vooravond van een Europese top in Brussel waar alle 28 landen aan deelnemen.
Het onderling afstemmen tussen een paar landen begon ooit met Nederland, België en Luxemburg: de Benelux. Een ontbijt met een kop koffie om de horloges gelijk te zetten voor het grote EU-overleg.
Ook zijn er bijeenkomsten tussen de leiders van Duitsland en Frankrijk, gekscherend ‘Merkozy’ genoemd, naar Angela Merkel en de oud-president van Frankrijk, Nicolas Sarkozy. En soms zijn er gelegenheidsoverleggen. Zo zaten Nederland, Duitsland en de Scandinavische landen een paar weken geleden nog om de tafel.
Met al deze overleggen lijkt Europa steeds meer een lappendeken te worden en in aparte groepen uiteen te vallen.
Brexit
Het vooroverleg tussen groepjes EU-landen is niet altijd een slechte zaak, zegt minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders. "Soms is het wel goed om met een aantal landen gewoon even af te tasten waar je zit. Je hoeft het niet helemaal eens te zijn, dat zijn we in de Benelux ook zeker niet altijd. Maar daar zie je wel al gauw hoe je tot een compromis zou kunnen komen, ook in het bredere Europa."
Volgens Koenders hebben de bijeenkomsten van groepjes EU-landen van de laatste tijd veel te maken met de brexit. De lidstaten zijn op zoek naar een nieuwe machtsbalans na het aangekondigde vertrek van Groot-Brittannië uit de EU.
Vandaag overlegde het groepje Zuid-Europese landen dus voor het eerst. Volgende week komen alle EU-landen weer bij elkaar in de Slowaakse hoofdstad Bratislava. Om te praten over hoe het verder moet met Europa na de brexit.
Zijn alle 28 lidstaten daar dan vertegenwoordigd? Nee, want gezien het onderwerp doet uittreder Groot-Brittannië dan niet mee.
Ondanks alle tussenoverlegjes van blokken landen uit noord of zuid, moeten grote besluiten door de 28 lidstaten unaniem worden goedgekeurd. Daarom blijven ook de Europese toppen met alle 28 regeringsleiders gewoon doorgaan. Daar vormen de blokken weer een geheel.
De volgende Europese top, met álle lidstaten, is op 20 oktober, in Brussel.