Enquêtecommissie hoort politieke kopstukken over dieselschandaal
Een belangrijk moment in het onderzoek naar het gesjoemel met dieselauto's door Volkswagen: na een stoet technici zal vandaag oud-Eurocommissaris Günter Verheugen als eerste politieke kopstuk zijn verhaal doen. Hij doet dat voor de Europese parlementaire enquêtecommissie die het dieselschandaal onderzoekt.
Het schandaal gaat al lang niet meer om VW alleen. Het is gebruikelijk in de auto-industrie om allerlei trucs uit te halen om in het laboratorium de gewenste uitstoot te halen. De auto-industrie zelf ziet ook niet wat daar verkeerd aan is.
Dat is het beeld na het eerste half jaar werk van de enquêtecommissie. Vorig jaar september moest VW onder druk van de Amerikaanse milieuautoriteit EPA toegeven dat het software had geïnstalleerd om auto's door de toelatingstest te loodsen. Als de auto's eenmaal in gebruik zijn, stoten ze veel meer schadelijke stoffen uit dan toegestaan.
"We willen als Europees parlement de onderste steen boven, maar dat liep aanvankelijk stroef", zegt Gerben-Jan Gerbrandy (D66). Hij is lid van de commissie en bevestigt het beeld dat de auto-industrie een gesloten bolwerk is waarin je niet makkelijk doordringt. "Daarom hebben we in december vorig jaar besloten om een parlementaire enquête te starten."
Geheime notulen
Ook dat liep niet soepel, want de Europese Commissie was terughoudend met informatie. Daar is intussen schot in gekomen, maar nog steeds vindt Gerbrandy de medewerking van de commissie een beetje moeizaam. "We moeten nu geheime stukken lezen in speciale kamers en mogen er verder niets over zeggen. Dat is vreemd. Wat is er geheim aan notulen van een vergadering met de wegverkeersdienst RDW bijvoorbeeld? En nu wachten we nog steeds op allerlei e-mailverkeer tussen betrokkenen."
Voor de zomer zijn vooral veel ingenieurs aan het woord geweest. Technici van bijvoorbeeld TNO, maar ook van automerken waaronder Volkswagen zelf. "Toen hoorden we van veel meer praktijken tijdens de tests", zegt Gerbrandy. "Bij Fiat wordt bijvoorbeeld bij een auto die wordt getest na 22 minuten bepaalde emissietechnologie uitgeschakeld. Een test duurt 20 minuten. Andere autoproducenten schakelen de technologie uit bij bepaalde temperaturen. Een test vindt altijd plaats tussen 20 en 30 graden. Verschillende automerken zijn in opspraak geweest, zoals BMW, Opel, Renault, Mitsubishi."
Laboratoriumtest
De auto-industrie is helemaal niet bezig met de uitstoot in de praktijk, stelt Gerbrandy vast. "Het gaat echt alleen maar om de laboratoriumtest. Daar moet je aan voldoen. Terwijl de regels natuurlijk bedacht zijn om auto's in de praktijk schoner te krijgen."
Duidelijk werd overigens dat Europa al jaren boter op het hoofd heeft. Iedereen wist dat er grote verschillen bestaan tussen de tests en de uitstoot in de praktijk. Onder meer in 2006 en in 2014 waren er onderzoeken die hier op wezen. Maar geen haan die er naar kraaide. "Ja, dat is opvallend en dat willen we nu met de enquêtecommissie uitzoeken. Wie wist wat wanneer?"
Politiek kopstuk
Oud-eurocommissaris Günter Verheugen wilde aanvankelijk niet naar de commissie komen, maar bedacht zich later. Verheugen is Duitser en was van 2004 tot 2010 verantwoordelijk voor industrie en dus ook voor het toezicht op de auto-industrie.
"De industrie heeft de afgelopen tijd beweerd dat de wet- en regelgeving rond de tests onduidelijk zijn. In zijn eerste schriftelijke antwoorden spreekt Verheugen dat in elk geval tegen", zegt Gerbrandy. "Volgens Verheugen is de wetgeving klip en klaar en heeft ook nooit iemand van de auto-industrie in Brussel om tekst en uitleg gevraagd."
Volgend jaar maart hoopt de commissie haar eindrapport te presenteren. Gerbrandy wil proberen dan ook met harde aanbevelingen te komen. "Het gaat er mij vooral om wat we kunnen leren van deze kwestie. Er lijkt nu al iets te veranderen bij de industrie, ze investeren massaal in elektrisch rijden."
"Verder lijkt het mij onafwendbaar dat er een Europese inspectiedienst komt om te controleren op toelatingstests en de uitstoot van auto's. Nu ligt dat bij nationale lidstaten en die zijn soms abominabel slecht toegerust voor dat toezicht."