Topambtenaar informeerde VS over ministersruzie
Door politiek-verslaggever Wilco Boom
Het is een publiek geheim dat de minister van Buitenlandse Zaken, CDA'er Verhagen, en de minister voor Ontwikkelingssamenwerking, PvdA'er Bert Koenders, in het kabinet Balkenende IV - voorzichtig geformuleerd - een nogal gespannen relatie hadden. Vooral het Midden-Oosten was een permanente bron van conflict tussen beide bewindslieden.
Topambtenaar Pieter de Gooijer van het ministerie, de ambtelijke rechterhand van Verhagen, heeft volgens een ambtsbericht van de Amerikaanse ambassade persoonlijk Amerikaanse diplomaten geïnformeerd over de verhouding tussen de twee bewindslieden.
Goldstone
Volgens de 'cables' die nu via Wikileaks naar buiten komen, heeft De Gooijer in september 2009 de Amerikaanse ambassade bijgepraat over een knetterende ruzie van de twee ministers tijdens een bezoek aan de VN in die periode.
Inzet van de ruzie was het rapport dat de Zuid-Afrikaanse opperrechter Goldstone in 2009 had geschreven over de Israëlische aanvallen op de Gazastrook. Verhagen vond dit rapport, waarin zowel Israël als Hamas wordt beticht van oorlogsmisdaden, te kritisch over Israël; Koenders was het echter met Goldstone eens.
Ambtenaar De Gooijer liep hierover leeg op de ambassade. Hij vertelde daar dat Koenders "door het lint" was gegaan ("he went ballistic") toen hij de concept-reactie onder ogen had gekregen van Verhagen, die de kritiek van Goldstone op Israël had willen afzwakken. Koenders had diezelfde nacht bemiddeling door premier Balkenende geëist. Deze had op zijn beurt De Gooijer gevraagd een compromis uit te dokteren waarin het conflict kon worden afgezwakt.
Geen reactie
Het bewuste conflict tussen Verhagen en Koenders kwam destijds met enige vertraging in de media terecht. Niet bekend was dat De Gooijer de ambassade uitvoerig informeerde. Overigens zat zijn directe baas, Verhagen, op de lijn van de Amerikanen inzake Israël. Koenders is net als de EU veel kritischer over de houding van Israël.
Het ministerie van Buitenlandse Zaken wil niet inhoudelijk reageren op dit nieuwe bericht over De Gooijer, omdat het om Amerikaanse berichten gaat en omdat ze gebaseerd zijn op vertrouwelijke gesprekken.
De Gooijer
Topambtenaar De Gooijer van het ministerie van Buitenlandse Zaken is de meest genoemde overheidsfunctionaris uit de ambtsberichten van de Amerikaanse ambassade in Den Haag. Dat is logisch. De Gooijer is al enkele jaren de directeur-generaal Politieke Zaken op het ministerie en in die hoedanigheid de ambtelijke rechterhand van de minister. Voordien had hij andere hoge functies op het ministerie en in het buitenland.
Afgelopen weekeinde kwam De Gooijer via WikiLeaks in het nieuws, omdat hij volgens de ambtsberichten de Amerikanen had geadviseerd hoe ze toenmalig vice-premier Bos onder druk konden zetten. Hij zou de Amerikaanse NAVO-ambassadeur Ivo Daalder hebben geadviseerd hiervoor de Amerikaanse minister van Financiën Geithner in te schakelen. Geithner zou, volgens De Gooijer, Bos moeten duidelijk maken dat de Nederlandse aanwezigheid op de G20, de bijeenkomst van de belangrijkste economische mogendheden in de wereld, alleen te danken was aan de Nederlandse militaire missie in Uruzgan.
Andere ambtenaren
Een andere topambtenaar. Karel van Oosterom, buitenlandadviseur van toenmalig premier Balkenende, noemde vice-premier Bos in een gesprek met de Amerikanen "the nut to crack", de noot die gekraakt moest worden om verlenging van de Uruzgan-missie geregeld te krijgen.
Afrika-ambtenaar Wepke Kingma kwam deze week in het nieuws omdat hij volgens een ambtsbericht de Amerikanen had gesuggereerd 'een prijs op het hoofd te zetten' van de bloeddorstige Afrikaanse rebellenleider Joseph Kony. Minister Rosenthal van Buitenlandse Zaken ontkende zowel het bericht over Kingma als dat over De Gooijer met betrekking tot vice-premier Bos.
Pieter De Gooijer is afgelopen vrijdag door het kabinet benoemd tot permanent vertegenwoordiger (ambassadeur) van Nederland bij de Europese Unie in Brussel.