Een peuter in een ambulance, volledig onder het puin. Hij kijkt beduusd voor zich uit. Kort geleden is hij aan de dood ontsnapt na een luchtbombardement in Aleppo.
De video van de bebloede jongen gaat de wereld over en wordt massaal gedeeld. Hoe kan het dat deze beelden van een gewonde jongen schijnbaar meer indruk maken dan de duizenden foto's en video's die eerder in Syrië werden gemaakt?
Voor wie de video nog niet heeft gezien:
Het is volgens fotograaf Eddy van Wessel een beeld dat vooral de machteloosheid van de situatie vat. Hij reisde zelf meerdere keren naar Syrië om de oorlog in beeld te brengen en won daar onder meer de Zilveren Camera mee.
"Het is een kind tegenover een vliegtuigbom", zegt Van Wessel. "De jongen is een hulpeloos slachtoffer van oorlogsgeweld. Dat is voor iedereen onmiddellijk te koppelen aan ieder gezin."
Van Wessel denkt dat de maker van de video direct doorhad hoe belangrijk het beeld was. "Feitelijk maak je als fotograaf en journalist een stukje geschiedschrijving. Optekenen wat de mensen met elkaar doen. Dat hoop je ten gunste te keren. Het feit dat het niet gezien wordt, betekent niet dat het niet herhaald moet worden. Soms moet je dingen vaker vertellen. Je moet het blijven laten zien."
Welke foto's maakten ook indruk?
De afgelopen jaren stond een beeld vaker symbool voor een gruwelijke gebeurtenis in de wereld. We liepen met Van Wessel door een aantal foto's.
"Je denkt dat als iemand de oorlog heeft overleefd geluk heeft gehad. Tot je deze foto ziet. Er is geen sprake van geluk, maar alleen van overleven."
"Het symboliseert in één beeld de hysterie van het conflict in Rwanda tussen de Hutu's en de Tutsi's in de jaren 90. Dit is iemand die zowel van binnen als buiten beschadigd is. Het zijn niet alleen de littekens, maar ook die panische blik. De hand die om zijn keel zit - het tekent de beklemming en angst waar de slachtoffers mee verder moeten leven. Het is geen afbeelding van die man, maar een afbeelding van zijn ziel."
"Je moet je niet vergissen in het propaganda-apparaat van de Amerikanen. Dit is daar een typisch geval van. De boodschap was helder: we hebben 's werelds grootste dictator te pakken, hij zat in een gat weggestopt en zó halen we 'm naar boven. Saddam Hoessein bleek een onverzorgde boef die op de vlucht was."
"Fotografisch is het allemaal niet zo mooi. Eerder rommelig. Als je Saddam niet kent, kijk je eerder naar de ogen van de militair. Maar deze foto wordt gesymboliseerd door de tekst die de wereld over ging: WE GOT HIM. Het is een einde van een tijdperk."
"In eerste instantie denk je dat hier sprake is van ramptoerisme. Maar het blijken locals te zijn die een auto hebben gehuurd om hun oude buurt te verkennen. Als het niet zo'n fancy cabriootje was geweest maar een oude Opel, had niemand vragen gesteld."
"Dit is er echt een voor de geoefende kijker en dat maakt 'm zo sterk. Als je beter naar de foto kijkt, zijn er meer interpretaties mogelijk. De vrouw die haar telefoon vast heeft, lijkt te huilen."
"Een absoluut strijdtoneel. Alles is sterk in deze foto. Je ziet dat een monumentale stad op voet van oorlog is. Schitterende gebouwen. Vuur, tentjes en mensen die in dat hele toneel mieren zijn, maar wel een essentiële rol hopen te vervullen. Bijna een puzzel."
"Aylan staat symbool voor iedereen die in zo'n wiebelig bootje de oversteek maakt. Dat zijn normaal gesproken getallen, maar nu wordt het gekoppeld aan een kind. Dan is het ineens een feit en moet je er iets mee."
"Het verdriet om dit jongetje stond voor een veel groter probleem dan alleen dit kindje. Dat is ook de kracht van een goede foto: die geeft geen antwoorden, maar stelt vragen die op het onderbuikniveau zitten."
"Toen ik de foto voor het eerst zag, dacht ik dat het om een montage ging. Totdat ik hoorde dat het om bewoners en vluchtelingen in Yarmouk ging. Mensen aten daar gras, of helemaal niets. Er komt dan een keer een hulpkonvooi binnen, maar door deze foto zie je al wel dat dat duidelijk niet genoeg is."
"Op de voorgrond van de foto zijn de mensen duidelijk herkenbaar. Heel gewone mensen eigenlijk. Naarmate je verder naar achter gaat, worden het bobbeltjes. Het zijn levende individuen met de behoefte tot eten en veiligheid. Dat is symbolisch voor een oorlog. Als je deze hele foto bekijkt, zie je dat mensen in een oorlog niet tellen. Het mensenleven is niets in een conflict."
"Ik was nog geen half uur in een ziekenhuis in Aleppo, toen deze jongen na een luchtaanval werd binnengebracht. Er waren totaal geen faciliteiten. Hij kwam op de grond terecht. Zijn luchtpijp werd opengesneden, zodat hij weer kon ademen. Daarna is hij op transport gezet naar de Turkse grens, 60 kilometer verderop. Goede kans dat hij het niet heeft gehaald."
"Uit zijn ogen sprak een soort paniek. Je denkt als mens dat je er wel weg mee komt om te leven in een conflictgebied, tot het je zelf raakt. Hij was volledig in shock. Waarschijnlijk voelt hij zelf ook aan dat het een serieuze aandoening is."
"Het is heel belangrijk dat dit soort beelden worden gemaakt. Dat ik zo brutaal ben geweest de foto te maken, daar voel ik me niet schuldig over. Iedereen die daar leeft wil laten zien wat zich daar afspeelt. Het liefst met zo veel mogelijk impact, zodat het ophoudt. Je ziet in deze foto de sporen van de oorlog terug."
