Kwart ziekenhuizen laat patiënt gegevens online inzien

Een kwart van de ziekenhuizen biedt patiënten de optie online de eigen gegevens in te zien via een patiëntenportaal. 60 van de 82 ziekenhuizen hebben zo'n portal nog niet, signaleert Nictiz, kenniscentrum op het gebied van e-Health.

"Een kwart is een goed begin, maar er valt nog een flinke slag te slaan", zegt Johan Krijgsman, onderzoeker bij Nictiz. Hij denkt dat het een goede zaak is om patiënten meer inzage te geven.

"Als patiënten hun eigen gegevens inzien, raken ze meer betrokken bij de behandeling en krijgen ze meer regie en verantwoordelijkheid."

Keuze aan patiënt

Nictiz onderzocht hoeveel ziekenhuizen een patiëntportaal hebben en wat dat patiënten precies aan mogelijkheden biedt. Daarbij is gekeken naar 18 criteria, waaronder de mogelijkheid het eigen medisch dossier in te zien, eigen medische gegevens toe te voegen, online een afspraak te maken en per mail de arts een vraag te stellen over bijvoorbeeld lab-uitslagen.

Ziekenhuizen zijn niet verplicht een patiëntportaal te hebben. Wel zei minister Schippers van VWS in 2014 dat 80 procent van alle chronisch zieken binnen vijf jaar de mogelijkheid moet hebben eigen medische gegevens online in te zien.

"Mensen gebruiken al jaren het internet om bankgegevens, telefoonrekening en energieverbruik in te zien. De zogenoemde mijn-omgeving in de zorg staat nog in de kinderschoenen", zegt Nictiz-onderzoeker Krijgsman.

Maar ziekenhuizen zijn wel bezig met een inhaalslag. Een paar jaar geleden waren er nauwelijks ziekenhuizen met een patiëntportaal.

'Data is van de patiënt'

Leonard Witkamp vindt het aantal patiëntportalen teleurstellend laag. Als bijzonder hoogleraar Telemedicine is hij verbonden aan de afdeling medische informatiekunde van het AMC in Amsterdam.

Hij is er groot voorstander van dat patiënten hun gegevens kunnen inzien. "Er is de eeuwige discussie van wie die medische data zijn, maar voor mij is dat klip en klaar: die data zijn van de patiënt. Ik vind dat de patiënt altijd online toegang moet kunnen krijgen tot zijn eigen medische gegevens."

Hulp bij interpretatie

Witkamp vindt het niet zozeer interessant of een ziekenhuis een patiëntportaal heeft, maar vooral wat zo'n dienst te bieden heeft. "Inzage in eigen laboratoriumgegevens bijvoorbeeld, daar heeft de patiënt echt wat aan." Dat is mogelijk bij 18 van de 22 ziekenhuizen met een portaal, blijkt uit de gegevens van Nictiz.

De kritiek is altijd dat de patiënt zulke gegevens niet op de juiste manier kan interpreteren, zegt Witkamp, die zelf jaren werkzaam is geweest als dermatoloog. "Maar zorgverleners blijven natuurlijk altijd in beeld om dat goed te begeleiden."

In de pijpleiding

Zes van de acht UMC's hebben een patiëntportaal. Een woordvoerder van Maastricht UMC+ laat weten dat Maastricht daar in november als zevende bij komt. In Groningen is het voorlopig nog niet zo ver.

"Het zit wel in de pijpleiding", zegt een woordvoerder. "We zijn bezig met de introductie van een groot nieuw patiëntgegevens-systeem. Een patiëntportaal gaat daar onderdeel van uitmaken, maar voorlopig is dat nog niet beschikbaar."

Net als in Groningen, hebben meer ziekenhuizen de laatste jaren flink geïnvesteerd in vernieuwing van hun eigen elektronische patiëntendossiers, ziet Krijgsman. "Dat moet eerst goed functioneren, voordat een patiëntportaal überhaupt mogelijk is."

Inhaalslag of niet, Witkamp heeft er een hard hoofd in dat de doelstelling van Schippers gehaald wordt. "Er is geen financiële prikkel om dat te bereiken, er is geen harde eis. Innovatie is overal, maar opschaling volgt het geld."

Mondige patiënt

Krijgsman is optimistischer. "De verhouding tussen arts en patiënt is de laatste jaren aan het veranderen. De arts krijgt een meer coachende rol en de patiënt wordt mondiger. Er is meer sprake van samen beslissen."

"Dat vraagt ook om een situatie waarin de patiënt over meer informatie beschikt. Voor ziekenhuisbesturen is dat een prikkel om zaken als patiëntportalen te gaan regelen."

Veel portalen

De Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) heeft er vertrouwen in dat de doelstelling van de minister gehaald zal worden, mits daar de juiste stimulering voor is. "Bijvoorbeeld een financiële stimulering, maar ook door dit onderwerp prioriteit te geven boven andere onderwerpen."

Dat 22 ziekenhuizen inmiddels over een portaal beschikken, noemt de NVZ "best veel, gezien het vele werk dat verricht moet worden om een goed portaal in de lucht te krijgen."