Leger Turkije grijpt vaker in in de politiek
De couppoging in Turkije was niet de eerste in het land. Officieel heeft het leger vier keer eerder geprobeerd om de macht te grijpen.
De eerste keer was in 1960. Toen pleegde een groep officiers met lage rangen een staatsgreep. De militairen vonden dat de regering, die in 1950 de verkiezingen won, te lang aan de macht was en te anti-seculier was. Na een jaar maakte de militaire regering weer plaats voor een democratisch gekozen kabinet.
Bijna elf jaar later greep het leger opnieuw in, maar een echte staatsgreep bleef uit.
Laatste echte staatsgreep
De derde coup was in 1980, na een periode van onrust in Turkije. De militairen lieten de bestaande politieke partijen opheffen en een groep generaals nam de macht over. Drie jaar lang werd Turkije geleid door een nationale veiligheidsraad, die honderden nieuwe wetten doorvoerde om het land te hervormen.
In 1983 kwamen er weer verkiezingen. Politici van voor de coup mochten daar niet aan meedoen.
Na de staatsgreep van 1980 hebben verschillende regeringen maatregelen genomen om te voorkomen dat het leger zich met de politiek bemoeit. Met name in de jaren 90 heeft de politie veel extra bevoegdheden gekregen, om tegenwicht te kunnen bieden. Zo kregen verkeersagenten ineens machinegeweren.
De laatste keer dat het leger openlijk ingreep in de politiek was in 1997. Er kwam toen voor het eerst een islamistische minister-president. Onder druk van het leger is hij afgetreden. De militairen bleven toen zelf niet aan de macht, maar schreven nieuwe verkiezingen uit.
Er zijn in het verleden meer pogingen gedaan om de Turkse regering omver te werpen, maar daar was het leger niet (zo openlijk) bij betrokken.
Volgens Kutsal Yesilkagit, hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit Leiden, zijn er parallellen te trekken tussen de couppoging van nu en de eerdere staatsgrepen. Zo zaten er nu, net als in 1960, jonge legerofficieren achter de coup.
Yesilkagit denkt dat deze poging mede daardoor is mislukt. "Als je het vergelijkt met de coup van 1980, dan hebben de hoogste generaals deze poging niet gesteund. Er was daardoor geen goede commandostructuur en de lagere officieren hebben het niet kunnen dragen", zei hij in het NOS Radio 1 Journaal.
