'Johnson nam het als journalist niet zo nauw met de waarheid'

• Bert van Slooten

  Redacteur Brussel

Het Europees hoofdkwartier zou worden opgeblazen. Europa zocht testers om ervoor te zorgen dat de mest in heel Europa hetzelfde zou ruiken. En natuurlijk het geheime plan van toenmalig voorzitter Delors van de Europese Commissie om in Europa de macht over te nemen. Het zijn stuk voor stuk verhalen van Boris Johnson, de man die nu het brexit-kamp leidt, maar in de jaren 90 correspondent in Brussel was voor de Daily Telegraph.

De stukken hingen als trofeeën naast zijn bureau op de redactie. De verhalen waren, wat we noemen vet, met een kern van waarheid, maar sterk overdreven.

Ik herinner me dat we het er in die tijd wel altijd over hadden. Als politiek verslaggever uit Den Haag op bezoek in Brussel voor de grote vergaderingen, was de steeds weer terugkerende vraag "waarom hebben wij dat niet?". Diepe zuchten bij de correspondenten waren mijn deel, want iedereen stelde die vraag.

"Boris ging bijna achteloos te werk", legt Petra Janbroers uit. Ze zit opnieuw in Brussel, nu voor het ANP, maar was destijds verslaggeefster voor De Telegraaf. Ze had een verhaal geschreven over mest en de discussie over emissierechten. Boris vroeg min of meer langs zijn neus weg hoe dat zat met die mest. De volgende dag stond er een verhaal in de krant over Europa dat mestruikers zocht.

Te laat

De verhalen van Johnson werden goed gelezen in die tijd. De woordvoerders van de Europese Commissie herkenden hem altijd, net als zijn collega’s trouwens. Haren altijd in de war, nooit in pak, meestal een soort slobbertrui aan en een man die er van hield om de schijnwerpers op zich te richten. Kwam vaak te laat binnen en begon dan met een luide stem te schreeuwen door de zaal. "Wat heeft Europa nu weer besloten en waarom is het slecht voor Groot-Brittannië?" Het is één van de vele anekdotes die Petra Janbroers zich herinnert.

"De waarheid was niet heilig voor hem", vult Peter Guilford aan, oud-woordvoerder van de Commissie. "Soms overdreef hij zo dat er helemaal geen waarheid meer in het verhaal zat. En mensen dachten: ach, het is Boris weer."

Zijn beroemdste overdrijving was wellicht het verhaal over de renovatie van het Europese Commissie-gebouw vanwege asbest. Het gebouw, Berlaymont, zou worden opgeblazen, was de kop in de krant. Om daar de suggestie aan toe te voegen dat 'opblaasdag' waarschijnlijk, zo hadden Britse diplomaten geadviseerd, een Europese vrije dag zou worden.

De meeste invloed had zijn verhaal over het plan van toenmalig Commissie-voorzitter Delors om de macht in Europa over te nemen: 'Delors plan to rule Europe'. Dat verhaal werd vlak voor het referendum in Denemarken over het verdrag van Maastricht gepubliceerd. Delors zou de eerste gekozen president van Europa worden, het vetorecht van de lidstaten zou er aan gaan en het roulerende voorzitterschap zou worden stopgezet. Resultaat: de Denen zeiden met iets meer dan 50 procent 'nee' tegen Maastricht en de euro.

Geloof

Volgens Peter Guilford geloofde Johnson wel altijd in het Europese project. Hij was de zoon van een Eurocraat, zat op de Europese school in Brussel en trouwde uiteindelijk met Marina Wheeler, ook afkomstig uit het Europese wereldje in Brussel.

Wie de sporen van Johnson verder volgt, komt uit bij twee kroegen. The Old Hack, het eerste café dat journalisten en ambtenaren tegenkomen als ze uit het gebouw van de Commissie komen. Boris bracht daar vele uren door; drinkend, discussiërend en luisterend naar nieuwe verhalen.

In het café The Kitty O’Shea, nauwelijks 100 meter verderop, schreef hij zijn vele verhalen uit. En volgens de overlevering soms met hulp van anderen, als het om een of andere reden niet meer lukte om zelf de pen ter hand te nemen.