'Dit EK lijkt gewelddadiger dan het vorige'
Incidenten met vuurwerk, gisteren tijdens Tsjechië-Kroatië en Spanje-Turkije. Vorig weekend rellende Russen en Engelsen: dit EK voetbal lijkt een stuk gewelddadiger dan de vorige edities, zegt de Belgische sportjournalist Raf Willems. Toch ziet hij ook positieve punten. "Kijk naar de Belgen en Ieren."
Willems schreef meerdere boeken over voetbalcultuur. Hij rekent uit dat er tijdens dit EK tussen de 200.000 en 300.000 voetbalfans in Frankrijk zijn. "Dat is de grootte van een stad. Daar gebeuren incidenten."
Maar, zegt hij ook, de gewelddadige en georganiseerde opstootjes van Oost-Europese hooligans zijn nieuw. "Het zijn kleine minderheden die sterk georganiseerd zijn. Vaak is het ook nog eens politiek gemotiveerd."
In Oost-Europa speelt het extreem-rechtse activisme een rol, stelt Willems. "Dat had je in Groot-Brittannië, Italië en Duitsland in de jaren 80 en je ziet het nu in Oost-Europa in verhevigde vorm. Het is veel grondiger georganiseerd en voorbereid. Ze steken elkaar aan."
De agressiviteit van de Engelse supporters wijt Willems – los van een aantal losgeslagen dronken lui – aan het aankomende referendum over het EU-lidmaatschap van Groot-Brittannië. "Vanaf de tribunes hoor je veel anti-Ierse en anti-Schotse liederen en ze scanderen over een brexit. Je ziet een verharding van het maatschappelijke klimaat."
Oost-Europa faalt
Hij vindt dat de Oost-Europese landen te weinig hebben gedaan om de komst van de hooligans naar Frankrijk te voorkomen. "In Oost-Europa hebben ze hun werk niet gedaan. Ze trekken zich nauwelijks iets aan van het opkomende hooliganisme. Dit soort schorem mag niet worden afgevaardigd, dan heb je als land gefaald. Eigenlijk moet een team zich alleen kunnen kwalificeren als de supporters zich gedragen."
Volgens cultuurhistoricus Gerard Rooijakkers is geweld een 'fact of life' dat waarschijnlijk al 15.000 tot 20.000 jaar in onze cultuur aanwezig is. "Wij mensen zijn gewoon de meest agressieve diersoort van de wereld”, zegt hij. "Dit soort geweld in groepen, vaak op een feestelijke manier, kennen we al vanuit de klassieke oudheid. Het is in onze evolutie kennelijk een kenmerk geweest om te overleven."
Rooijakkers noemt geweld 'lekker'. "Geweld geeft een kick. Het gaat gepaard met hilariteit en feestelijkheid. En dat zien we juist bij hooligans. Het grofste geweld wordt toegepast met groot feestgedruis en met vrolijkheid." En volgens hem gebeurt dat niet alleen bij mannen. "Als het gaat om pesten en geniepig geweld: vrouwen zijn zeer subtiel in geweld."
Focus op feestende supporters
Sportjournalist Raf Willems is van plan om na het EK – hij is nu te druk met het geven van interviews – een opiniestuk te schrijven. De kop heeft hij al in gedachte: De media zien graag hooligans. "Het gaat in totaal om 2 procent van de fans, maar zij krijgen 98 procent van de aandacht."
Hij roept daarom op om te focussen op de Belgische en Ierse supporters. Zij maken er een feestje van, vindt hij. "Zij zijn dan weer het georganiseerde tegendeel. De Belgen feesten en ontwikkelen nieuwe vriendschappen. Wij vechten niet, wij verbroederen. Waarom is daar geen aandacht voor?"
Cultuurhistoricus Rooijakkers denkt wel een oplossing te hebben voor het hooliganisme. "Het geweld wordt op het speelveld beteugeld door spelregels en een scheidsrechter. Die supporters moeten gewoon een tweede speelveld krijgen op de tribune, met eigen spelregels. En die kunnen dan als twaalfde man de uitslag beïnvloeden." Hij denkt dan bijvoorbeeld aan goed gedrag dat een gelijkspel nog positief kan veranderen.
