Als je als luchtvaartmaatschappij een vliegtuig wil laten landen, moet je aan de verkeerstoren toestemming vragen. Maar stel, je hebt een ruimtevaartbedrijf en je wilt met je ruimteschip op de maan landen. Aan wie vraag je dat?
Het is voor het eerst dat niet een land, maar een commercieel bedrijf op de maan wil landen en daardoor is het opeens een prangende vraag geworden. Het enige wat ooit in het internationaal erkende ruimteverdrag is afgesproken, is dat voor dit soort ruimtereizen eerst toestemming moet worden gevraagd aan het land waar het bedrijf zit.
In dit geval zijn dat de Verenigde Staten. Maar het probleem is dat in dat land nooit regels voor dit soort kwesties zijn gemaakt. Daarom zijn de Amerikanen nu druk bezig om tijdelijke wetgeving te maken, schrijft The Guardian. Daarmee moet voor Moon Express volgend jaar de maanreis mogelijk worden.
Ondertussen werkt het Congres aan permanente regelgeving voor tochten naar de maan, Mars en andere plekken in de ruimte.
Moon Express wil naar 'het achtste continent', omdat het bedrijf denkt dat de maan vol waardevolle grondstoffen zit. "In principe is het voor landen wie het eerst komt wie het eerst maalt", zegt ruimtevaartdeskundige Hans van der Lande. Maar voor bedrijven zijn de regels niet duidelijk.
Als blijkt dat de maan inderdaad waardevolle grondstoffen bevat, zou de maan volgens hem wel eens de Noordpool van de ruimte kunnen worden: een gebied waar om gestreden wordt.
Want wie mag grondstoffen van de maan gebruiken? Inmiddels staat die vraag ook voor volgend jaar op de internationale agenda, vertelt Tanja Masson-Zwaan, voorzitter van het International Institute of Space Law. Het VN-Comité voor het Vreedzaam Gebruik van de Ruimte gaat zich met deze vraag bezighouden.
"Het internationale ruimterecht zegt wat staten wel en niet mogen doen in de ruimte", vertelt Masson-Zwaan, die ook werkt bij het Instituut voor Lucht en Ruimterecht van de Universiteit Leiden. "Als een bedrijf de ruimte in wil gaan, moet dat - en het toezicht erop - voldoen aan het internationale recht. Het is aan de staat om daarvoor te zorgen, meestal via nationaal recht", zegt Masson-Zwaan.
Als dit recht wordt geschonden, zouden er internationale sancties kunnen volgen. "In het ergste geval kunnen landen een ander land voor het internationaal gerechtshof in Den Haag slepen."
Terwijl ze in de VS druk bezig zijn om regels te ontwikkelen, is het volgens Van der Lande wel nog maar zeer de vraag of het voor Moon Express technisch mogelijk is om volgend jaar al op de maan te staan. "Ik moest hard lachen toen ze dit suggereerden. Het is een kwestie van de lange adem. Niet voor niets deden de Amerikanen en Russen er negen jaar over voordat ze op de maan waren."
Daar is Masson-Zwaan het niet helemaal mee eens. Moon Express is volgens haar al een aantal jaren bezig in het kader van de Google Lunar X-Prize. Ook wijst ze erop dat ruimtevaartorganisatie SpaceX in 2024 al op Mars wil landen, wat veel ingewikkelder is. Beide deskundigen zijn het er wel over eens dat commerciële bedrijven op termijn hoe dan ook de ruimte ingaan.