Vrouwenorganisaties: vrije keuze geboortezorg komt in gedrang

Vrouwenorganisaties vrezen dat de mogelijkheid voor zwangeren om vrij een verloskundige of gynaecoloog te kiezen verdwijnt, doordat de geboortezorg momenteel sterk en te snel verandert.

In een brandbrief die ze deze week versturen roepen zeven organisaties minister Schippers op om pas op de plaats te maken. Schippers wil de geboortezorg op een nieuwe manier gaan bekostigen. Dat wil het ministerie van Volksgezondheid al jaren, maar de plannen worden steeds concreter. De onrust in de sector neemt daardoor toe.

In Nederland is sprake van een uniek systeem voor geboortezorg. Kenmerkend is het contact met een zelfstandige eerstelijnsverloskundige en de mogelijkheid om thuis te bevallen.

Een zwangere kiest zelf een verloskundige die haar, zolang zij en de baby gezond zijn, begeleidt. De gynaecoloog komt pas in beeld als de zwangere dat specifiek wenst, als daar van tevoren een medische reden voor is, of als zich tijdens de zwangerschap complicaties voordoen.

Minister Schippers wil dat verloskundigen en gynaecologen vanaf het begin van elke zwangerschap gaan samenwerken. En dat de gynaecoloog dus vanaf het begin betrokken is bij elke zwangerschap.

Wie krijgt het meeste geld?

De laatste weken lopen de spanningen in de sector hoog op, omdat de hamvraag lijkt te worden: welke zorgverlener heeft het uiteindelijk voor het zeggen tijdens de begeleiding van de zwangerschap en de uiteindelijke bevalling. Wie krijgt de meeste verantwoordelijkheid: de verloskundige of de gynaecoloog? En ook, wie krijgt het meeste geld? De partijen onderling komen daar moeilijk uit.

Sinds twee jaar werken alle betrokkenen aan een standaard waarin beschreven staat hoe met name gynaecologen en verloskundigen, maar bijvoorbeeld ook kraamverzorgenden en kinderartsen, beter moeten samenwerken.

Van die standaard verschijnt nog deze maand de definitieve conceptversie. Een maand later wil de minister deze vaststellen. De koepel van verloskundigen (KNOV) heeft van de laatste conceptversie afstand genomen, omdat ze het er niet mee eens zijn dat de gynaecoloog een rol moet gaan spelen bij een zwangerschap als er geen medische reden voor is. Ook de koepel van kraamverzorgenden (NBvK) ging niet met de standaard akkoord.

Geld uit één zak

Het doel van de standaard is om risico's tijdens een zwangerschap zo laag mogelijk te houden, moeder en kind gezond te houden, afwijkingen tijdig te signaleren en daarmee baby- en moedersterfte te voorkomen. Met dat doel zijn uiteraard alle partijen het eens.

Daartoe werken verloskundigen en gynaecologen dan ook al sinds jaar en dag samen. Maar ze hebben daarover los van elkaar geldafspraken met de zorgverzekeraars. De begeleidingsvraag wordt opeens urgent doordat minister Schippers wil dat verloskundigen en gynaecologen niet alleen meer en beter samen gaan werken, maar ook uit één zak geld betaald krijgen.

De vrouwenorganisaties vrezen de gevolgen van het plan. Zo kunnen vrouwen straks niet meer gedurende de zwangerschap wisselen van verloskundige, zeggen ze. Ook wordt de keuze van ziekenhuis beperkt, doordat verloskundigen niet bij alle ziekenhuizen zijn aangesloten.

Hoewel moeder en kind hoofdonderwerp zijn van de strubbelingen, vinden vrouwenorganisaties dat juist de mening van vrouwen in het hele verhaal te weinig wordt gehoord. Keuzevrijheid van zorgverlener moet voor iedereen gewaarborgd zijn, vinden zij. En dus ook zeker voor zwangere vrouwen.

"Er zijn vrouwen die per se in het ziekenhuis willen bevallen en hun vriendinnen die een thuisbevalling wensen voor gek verklaren", zegt Anniek de Ruijter van het Clara Wichmann-fonds. "Andersom zijn er vrouwen die zich niet kunnen voorstellen dat hun vriendinnen iets natuurlijks als een bevalling met allerlei mogelijke pijnbestrijding in het ziekenhuis willen laten plaatsvinden."

"Laten we elkaar in die opvattingen in de waarde laten. Maar laat in ieder geval de keuze aan diegene waar het om gaat: de zwangere. De vrije keuze van een zorgverlener en een gevarieerd zorgaanbod moet daarom hoe dan ook gewaarborgd blijven", aldus De Ruijter.