'Abnormale maatregelen ECB lijken geen effect meer te hebben'

De economie in de eurozone herstelt langzaam maar zeker, maar de lage olieprijs en de haperende Chinese economie veroorzaken aanhoudende turbulentie op de financiële markten. Daarnaast leiden het beleid van de Europese Centrale Bank (ECB) van lage rente en het opkopen van schulden tot economische risico's.

Dat concludeert het Centraal Planbureau (CPB) in het jaarlijks rapport over de belangrijkste economische ontwikkelingen en financiële risico's voor de Nederlandse economie.

De reddingsacties rond de banken en de euro hebben allerlei bijwerkingen gecreëerd. Volgens het CPB bestaat het risico dat de abnormale maatregelen van de centrale bank geen effect meer hebben omdat ze als normaal worden beschouwd.

Bovendien wordt door de lage rente en het opkopen van schuldpapier de prikkel voor landen minder om structureel te hervormen en hun schulden te verlagen.

Moeilijk

Het geldverruimingsprogramma van de ECB ('quantitative easing' of QE) van 80 miljard euro per maand zit inmiddels op de helft, maar de effectiviteit laat zich moeilijk meten. Zo reageert de wisselkoers van de euro niet meer op de verlaging van de rente en de uitbreiding van het opkoopprogramma.

Ook het verband tussen meer geld in de economie pompen en betere kredietverlening is moeilijk aan te tonen. En de inflatie blijft laag.

"Het monetaire beleid loopt mogelijk tegen zijn beperkingen aan" concludeert het CPB. Sterker, het afbouwen wordt een hele uitdaging, want er bestaat geen draaiboek voor een exitstrategie. Niemand is in staat te voorspellen wat er gebeurt als de rente verhoogd wordt en de 1740 miljard euro terug in de fles moet, stelt het CPB vast.

Opdraaien

De gezondheid van het Europese bankwezen laat ook te wensen over. Vooral Zuid-Europese banken hebben een hoog aantal probleemleningen, de Italiaanse banken alleen al voor 300 miljard euro. De vicieuze cirkel tussen banken en overheden blijft intact en het systeem vertoont nog gaten waardoor het is niet uitgesloten dat belastingbetalers alsnog opdraaien voor een volgende bankencrisis, denkt het CPB.

De aanhoudende rente ondermijnt ook de vermogenspositie van pensioenfondsen en levensverzekeraars. Pensioenfondsen hebben meer herstelmogelijkheden, zoals minder indexeren, premies verhogen of de pensioenuitkering verlagen, maar de situatie van verzekeraars is zorgelijker.

Het CPB doet sinds 2012 jaarlijks een onderzoek naar financiële markten op verzoek van de parlementaire onderzoekscommissie-De Wit, die misstanden in de financiële sector onderzocht.