Koning in Europees Parlement op spiegelglad ijs

• 

  Piet van Asseldonk

  Redacteur Koninklijk Huis, schrijft wekelijks over actuele ontwikkelingen rond het koningshuis.

Met een toespraak in het Europees Parlement aanstaande woensdag begeeft koning Willem-Alexander zich op spiegelglad ijs. Hij zal de voordelen van Europese samenwerking niet onvermeld kunnen laten, terwijl het enthousiasme in ons land voor Europese samenwerking is bekoeld.

Koningin Beatrix had het in haar tijd gemakkelijker. Zij wilde omwille van verdere Europese eenwording zelfs de monarchie ter discussie stellen.

Die tijden liggen ver achter ons. Voorstanders en tegenstanders in ons land van meer Europa vliegen elkaar in de haren. Het recente Oekraïne-referendum spreekt boekdelen. Om die verdeeldheid kan de koning niet heen.

Zuinigjes

Willem-Alexander zal in zijn toespraak voor het Europees Parlement ingaan op de resultaten van het huidige Nederlandse voorzitterschap van de Europese Unie. De Rijksvoorlichtingsdienst lichtte alvast een tipje van de sluier op: "Als voorzitter zet Nederland in op een Europese Unie die zich richt op hoofdzaken als migratie, bestrijding van terrorisme en het stimuleren van groei en banen". Daar kan, zolang het niet gaat over de concrete uitwerking van die voornemens, de koning zich geen buil aan vallen.

Als boven de partijen staand behoeder en bevorderaar van nationale eenheid zal Willem-Alexander, zonder het Europees Parlement al te zeer tegen de haren in te strijken, zich als staatshoofd van een op dit punt sterk verdeeld Nederland in Brussel op de vlakte moeten houden. Namens de regering deed hij dat ook al in zijn laatste Troonrede. Een beetje zuinigjes in de ogen van 'Eurofielen' zei hij toen: "Het uitgangspunt van de regering blijft een Europa dat beter functioneert en zich richt op hoofdzaken".

Hoe anders was dit in de dagen dat Beatrix koningin was. Nederland stond toen, bijna als vanzelfsprekend, pal achter de samenwerking in Europa. Dat weerspiegelde zich in de twee toespraken (1984 en 2004) die Beatrix voor het Europees Parlement hield. Zij liet zich daarin uitgesproken positief over Europa uit.

Beleefd, maar veel terughoudender - toen al - was de Britse koningin Elizabeth die in 1992 in Straatsburg het Europees Parlement toesprak.

In 2004 nog schoof Beatrix "tegenkrachten" voor wie de Europese eenwording te snel ging resoluut ter zijde met de woorden: "Die hoeven ons niet te ontmoedigen. Veeleer zijn het aanmoedigingen om verder te gaan."

In een interview met Dorien Pessers in 2005 antwoordde zij op de vraag hoe ze haar ambt zag in het licht van de Europese eenwording: "Ik heb geen idee. Maar je zou je verschillende modellen kunnen voorstellen. Het ene zou zijn dat het gewoon opgaat in het niet, gewoon afgeschaft wordt."

Overigens hield Beatrix er óók rekening mee dat het koningschap zich zou ontwikkelen "tot een exponent van de identiteit van het land en van de waardigheid van het land wat je vertegenwoordigt".

Dat laatste is, als het over Europa gaat, tot nu toe de koers van haar zoon en opvolger.