Nederland wil einde aan octrooi op groente
Nederland wil dat er een einde komt aan het patenteren van natuurlijke eigenschappen van groente door grote multinationals. Staatssecretaris Martijn van Dam van Economische Zaken gebruikt het Nederlandse voorzitterschap van de Europese Unie om hier een einde aan te maken.
Nederlandse kwekers maken zich grote zorgen over de nabije toekomst. Steeds meer multinationals, zoals het Amerikaanse Monsanto en het Zwitserse Syngenta, vragen met succes patent aan op natuurlijke eigenschappen van groente bij het Europees Octrooibureau. Die staat sinds vorig jaar het patenteren van groente toe.
Gevaar
Zodra er een patent op een type groente is aangevraagd, is het voor andere kwekers niet meer mogelijk om die door te ontwikkelen. En daarmee komt volgens Van Dam de diversiteit van voedsel in gevaar. "Het gaat om de voedselvoorziening in de toekomst en dus het voedsel van onze kinderen, maar ook van een veel grotere wereldbevolking."
Van Dam probeert onder meer de Europese Commissie ervan te overtuigen dat het niet aan het Europees Octrooibureau is om natuurlijke eigenschappen van planten te patenteren. De patentaanvragen doorkruisen het Nederlandse kwekersrecht dat al zestig jaar de basis vormt voor het Nederlandse succes in de productie van zaden.
Nederlandse kwekers en zaadveredelaars kruisen al lange tijd met succes groenten om die smaakvoller of beter bestand tegen ziektes te maken. Bijna 40 procent van de wereldhandel in zaden voor tuin- en akkerbouw is afkomstig uit Nederland. In de sector werken ruim 10.000 mensen verspreid over zo'n 300 bedrijven met een gezamenlijke jaaromzet van 2,5 miljard euro.
Het kwekersrecht bepaalt dat iedereen elkaars groenten kan gebruiken om een nieuwe variant te kweken die mooier, smaakvoller of beter bestand tegen bepaalde ziektes of klimaatomstandigheden is. De nieuwe plant is vervolgens beschermd voor het bedrijf dat de nieuwe soort heeft gekruist. Dit product kan als basis wel weer vrij gebruikt worden door andere bedrijven om verder te kruisen.
Op deze manier wordt er permanent vernieuwd en ontstaan er steeds meer verschillende soorten groenten die bestand zijn tegen ziektes en verschillende klimaatomstandigheden in de wereld.
De grote bedrijven zeggen dat het nodig is om patenten aan te vragen omdat ze veel tijd en geld steken in de ontwikkeling van nieuwe rassen. "Het patentrecht stimuleert innovatie en beschermt anderzijds de investering die een bedrijf doet. Dat geld voor grote en kleine bedrijven, en met name voor de uitvinders die tien tot twintig jaar met een innovatie bezig zijn. Die investering wil je dan terug zien", aldus Monsanto.
Daar is Van Dam het niet mee eens. "Jarenlang hebben veredelaars van planten goed geld kunnen verdienen met de wet zoals die er was, het kwekersrecht. Dat gaf je de mogelijkheid om de investering terug te verdienen."
"Bij patenten gaan bedrijven hun bevindingen afschermen. Dat leidt ertoe dat innovatie tot stilstand komt maar ook dat boeren en consumenten steeds minder keus krijgen en de voedselvoorziening in handen komt van een paar grote bedrijven. Dat wil ik voorkomen. Bedrijven moeten een stapje verder zetten, blijven innoveren en zo hun geld verdienen in plaats van de markt af te schermen voor concurrenten."
Zakjes zaad
De biologische branche maakt zich net als Van Dam grote zorgen over de octrooiaanvragen. Directeur Bavo van den Idsert van het bedrijf Bionext, de woordvoerder voor de biologische branche voert dan ook campagne.
De branche heeft de steun van de staatssecretaris aangegrepen om harder actie te voeren. Er zijn 50.000 zakjes met zaadgoed gemaakt. "We roepen mensen op om de zakjes te kopen en die in de vriezer te leggen. Het is een symbolische actie om aan te geven dat wij met z'n allen voor de natuurlijke eigenschappen in de natuur zijn. Wij bewaken de zaden op deze manier. Ze kunnen lang worden bewaard." In de zakjes zitten zaadjes voor tomaten, broccoli, paprika, courgette en maïs.
Cabaretier en tv-presentator Arjen Lubach besprak het onderwerp vorig jaar in zijn show Zondag met Lubach. "Als groentes gepatenteerd mogen worden, houdt de ontwikkeling op. Dan houden we van elke soort groente nog maar één soort over en dat moeten we dus niet hebben."
